Με τον όρο Pax Americana οι περισσότεροι αναλυτές αναφέρονταν στο ότι η Αμερική έχει γίνει η κυρίαρχη αυτοκρατορία, όπως ήταν κάποτε η Ρώμη, ή ίσως σε μια πιο συγκρίσιμη βάση, όπως ήταν κάποτε η Βρετανία.
Στις χρηματοπιστωτικές αγορές και αλλού, όμως, τίθεται πλέον το ερώτημα εάν έχουμε εισέλθει σε μια εποχή παρακμής για τις ΗΠΑ.
Οι συμβατικές σκέψεις για την Pax Americana συνδέουν την παρακμή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας με την άνοδο της Αμερικής.
Αυτή όμως η ανάλυση είναι λανθασμένη.

Η παρακμή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας ήρθε μετά την άνοδο δύο νέων αυτοκρατοριών, των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης.
Από στρατιωτική άποψη, η Σοβιετική Ένωση ήταν σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την ήττα της Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και η Σοβιετική Ένωση και η κινεζική βοήθεια στήριξαν τις αμερικανικές δυνάμεις να κάνουν τον πόλεμο της Κορέας από το 1950 έως το 1955 και εν τέλει να ηττώνται στον πόλεμο του Βιετνάμ. 

Το εμπόριο

Το εμπορικό σύστημα με επίκεντρο τις ΗΠΑ περιλάμβανε μόνο τη Βόρεια Αμερική, τη Δυτική Ευρώπη και ορισμένα τμήματα της Ανατολικής Ασίας.
Το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου ήταν είτε σοσιαλιστικό είτε ανένταχτο.
Είναι κάτι που αναλύει στα βιβλία οτυ ο Eric Hobsbawm, Age of Capital 1848 -1875, Age of Empire 1875 – 1914 και Age of Extremes 1914 – 1991.
Ο Hobsbawm έχει μάλλον δίκιο όταν χαρακτηρίζει το 1991 ως την έναρξη της Pax Americana.
Δεν σηματοδότησε μόνο την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά ήταν επίσης η εποχή που ο πρώτος πόλεμος του Κόλπου έδειξε στον κόσμο ότι η στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ ξεπερνούσε κατά πολύ τις δυνατότητες όλων των άλλων δυνάμεων, αλλά και την ενσωμάτωση του κόσμου σε ένα ενιαίο εμπορικό σύστημα – την παγκοσμιοποίηση.
Πρώτα η στρατιωτική κυριαρχία, μετά η οικονομική κυριαρχία.
Ή όπως στο Dark Knight Rises όταν ο Bain ρωτά τον Daggett: “Αισθάνεσαι υπεύθυνος;”, η πολιτική και ο στρατός είναι πραγματικά υπεύθυνοι ή η οικονομία και οι επιχειρήσεις;
Οι πρώτοι είναι πραγματικά επικεφαλής.
Αν δούμε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι οικονομικές κυρώσεις έχουν πολύ μικρότερη σημασία από τα πυρομαχικά που παρέχουν οι ΗΠΑ.

Ο στρατός

Το ερώτημα της Pax Americana είναι αν ο αμερικανικός στρατός μπορεί ακόμα να έχει ισχύ;
Η ήττα στην Ουκρανία θα σημάνει σχεδόν σίγουρα το τέλος της Pax Americana.
Αν η Ρωσία έπαιρνε τον έλεγχο της Ουκρανίας, η ικανότητα των ΗΠΑ να προστατεύσουν το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα θα δεχόταν σοβαρή πίεση.
Θα μπορούσαν οι χώρες να βασίζονται πραγματικά στις εισαγωγές βασικών πόρων από αλλού;
Θα μπορούσαν η Ευρώπη και η Ιαπωνία να συνεχίσουν να έχουν υποστελεχωμένες ένοπλες δυνάμεις;
Οι βασικές αρχές της παγκοσμιοποίησης θα κατέρρεαν, και μαζί με αυτές και τα θεμέλια της Pax Americana.
Ωστόσο, μια συντριβή της Ρωσίας και η αλλαγή καθεστώτος εκεί θα προσέφερε τη δυνατότητα αύξησης της Pax Americana και μια νέα εποχή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Εντός των ΗΠΑ

Επίσης, το μέλλον της Pax Americana θα κριθεί στο εσωτερικό, παρά στη μαύρη γη της Ουκρανίας.
Για να αντιμετωπίσουν τις ανερχόμενες δυνάμεις, οι στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ θα πρέπει να αυξηθούν.
Η επιστροφή στα επίπεδα της δεκαετίας του 1980 συνεπάγεται τριπλασιασμό του σημερινού στρατιωτικού προϋπολογισμού.
Αλλά εδώ είναι το πρόβλημα.
Στο εσωτερικό, οι ψηφοφόροι θα ανεχθούν την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών καθώς οι δικές τους εσωτερικές συνθήκες επιδεινώνονται;
Το μεγαλύτερο κονδύλι δαπανών για την κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι η κοινωνική ασφάλιση, αλλά είναι σαφές ότι οι δαπάνες αυτές δεν ωφελούν την πλειοψηφία των Αμερικανών.
Ενώ στις περισσότερες χώρες παρατηρήθηκε στασιμότητα στο προσδόκιμο ζωής κατά τη διάρκεια του Covid, οι ΗΠΑ είδαν τρία χρόνια πτώσης, εξαλείφοντας κέρδη τουλάχιστον δύο δεκαετιών.
Παρόμοια μείωση είναι ορατή και στο σχετικά καπιταλιστικό Ηνωμένο Βασίλειο.
Ωστόσο, σε σύγκριση με τη σχετικά πιο “σοσιαλιστική” Ιαπωνία, η ισοπέδωση του προσδόκιμου ζωής στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ είναι εντυπωσιακή.

Οι ενέργειες του Λευκού Οίκου

Είναι πιθανό ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις ΗΠΑ κατανοούν αυτά τα ζητήματα, γι’ αυτό και έχουν αυξηθεί οι έλεγχοι των εξαγωγών τεχνολογίας προς την Κίνα.
Πόσο αποτελεσματικό είναι αυτό;
Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς.
Οι έλεγχοι των εξαγωγών είναι πολύ απίθανο να σταματήσουν την Κίνα από το να καλύψει την απόσταση από την ήδη υπάρχουσα τεχνολογία.
Για παράδειγμα, από τότε που οι ΗΠΑ εφηύραν τα πυρηνικά όπλα, εργάστηκαν πολύ σκληρά για να διατηρήσουν την τεχνολογία ως μονοπώλιο και να περιορίσουν την πρόσβαση άλλων χωρών σε αυτήν.
Η Σοβιετική Ένωση δοκίμασε με επιτυχία την πρώτη της ατομική βόμβα το 1949, η Κίνα ακολούθησε το 1964 και η Γαλλία το 1968.
Η Βόρεια Κορέα το 2006 δοκίμασε το πρώτο της ατομικό όπλο, παρά τις αυστηρές κυρώσεις και την πολύ χαμηλή τεχνολογική ανάπτυξη αλλού.
Μπορούν όμως οι ΗΠΑ να εμποδίσουν την Κίνα να αναπτύξει ένα τεχνολογικό προβάδισμα;
Ενδεχομένως, αλλά τελικά, η Pax Romana ή η Βρετανική Αυτοκρατορία δεν οδηγήθηκαν σε παρακμή λόγω της απώλειας του τεχνολογικού τους αποτυπώματος, αλλά περισσότερο λόγω της παρακμής της πολιτικής δομής της Αυτοκρατορίας.
Αυτό ήταν ότι η τοπική πολιτική οδήγησε στην παρακμή της αυτοκρατορίας, και κοιτάζοντας τις ΗΠΑ, με την υψηλή εισοδηματική ανισότητα, την πτώση του προσδόκιμου ζωής και ένα Ρεπουμπλικανικό κόμμα που είναι διχασμένο μεταξύ του ελεύθερου εμπορίου και της πολιτικής του Trump, η παρακμή της Pax Americana φαίνεται πιθανή.
Το βασικό συμπέρασμα από όλα αυτά, είναι ότι οι εταιρείες και οι χρηματοπιστωτικές αγορές αισθάνονται ότι έχουν το πάνω χέρι.
Η χρηματοπιστωτική αγορά υπέθεσε ότι η Ρωσία δεν θα εισέβαλε στην Ουκρανία και έκανε λάθος.
Η πολιτική είναι ο Bane, ενώ η χρηματοπιστωτική αγορά είναι ο Daggett.