Με τη συνεχή ώθηση να μετακινηθούν οι άνθρωποι προς όλο και πιο φυτικές δίαιτες, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι το κρέας είναι απαραίτητο για την υγεία και την ευημερία μας. Ένα ειδικό τεύχος του Animal Frontiers που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα έκανε ακριβώς αυτό.
Η κοινωνική συζήτηση γύρω από την αξία του κρέατος δεν είναι ούτε καινούργια ούτε ήταν ποτέ αμερόληπτη. Έτσι, το Animal Frontiers έθεσε ως στόχο να απαντήσει στο ερώτημα: Θα πρέπει η κατανάλωση κρέατος σε επαρκείς μερίδες να αποτελεί κοινό και σημαντικό μέρος της συνήθους ανθρώπινης διατροφής; Για να το κάνουν αυτό, κάλεσαν μια ευρεία ομάδα κορυφαίων διεθνών επιστημόνων να δώσουν τις ερμηνείες τους για τα τρέχοντα επιστημονικά στοιχεία.
Τριάντα έξι συν-συγγραφείς, και πολλοί ακόμη ανώνυμοι ερευνητές που παρείχαν το υπόβαθρο των στοιχείων και των γνώσεων, συνέβαλαν στο ειδικό τεύχος. Περιλαμβάνει αρκετές εκθέσεις και μελέτες που υποστηρίζουν τη διατροφική αξία των ζωικών τροφίμων για τον άνθρωπο. Αν και το τεύχος καλύπτει και άλλα συναφή θέματα, παρακάτω παρατίθεται μια σύντομη περιγραφή των άρθρων που εξετάζουν τις διατροφικές πτυχές του κρέατος. Για ευκολία αναφοράς, χρησιμοποιήσαμε ως υπότιτλους τους τίτλους των άρθρων όπως εμφανίζονται στο Animal Frontiers. Μπορείτε να δείτε έναν κατάλογο όλων των άρθρων ΕΔΩ και να διαβάσετε μια εισαγωγή, η οποία έχει μια σύνοψη κάθε άρθρου, ΕΔΩ.
Ο Ρόλος του Κρέατος στην Ανθρώπινη Διατροφή: Εξελικτικές Πτυχές και Διατροφική Αξία
Το πρώτο άρθρο προσπαθεί να απαντήσει στα ερωτήματα:
- Πρέπει πράγματι το κρέας να θεωρείται σημαντικό μέρος της προσαρμοσμένης στο είδος διατροφής του ανθρώπου;
- Υπάρχουν θρεπτικά συστατικά που μπορεί να υποβαθμιστούν κατά την αποχή από το κρέας;
- Πώς συμβάλλει το κρέας στην παροχή αυτών των θρεπτικών συστατικών σε παγκόσμιο επίπεδο;
- Ποιοι κίνδυνοι μπορεί να δημιουργηθούν από μια μεγάλη μείωση της κατανάλωσης κρέατος;
Το άρθρο καταδεικνύει ότι οι Homo sapiens εξελίχθηκαν ώστε να είναι επίμονοι και συχνοί κρεατοφάγοι και ότι η τακτική κατανάλωση κρέατος φαίνεται να προσδίδει πολλαπλά και σημαντικά διατροφικά οφέλη. Η περίληψη του άρθρου αναφέρει: “Το κρέας είναι ένα από τα σημαντικότερα συστατικά που μπορεί να προσφέρει η διατροφή:
Όψεις της ανθρώπινης ανατομίας, της πέψης και του μεταβολισμού απέκλιναν από τα άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά, υποδεικνύοντας εξελικτική εξάρτηση από και συμβατότητα με τη σημαντική κατανάλωση κρέατος. Οι επιπτώσεις της αποσύνδεσης από τα εξελικτικά διατροφικά πρότυπα μπορεί να συμβάλλουν στο σημερινό φορτίο ασθενειών, αυξάνοντας τον κίνδυνο τόσο για ελλείψεις θρεπτικών συστατικών όσο και για χρόνιες ασθένειες.
Το κρέας παρέχει υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες και διάφορα θρεπτικά συστατικά, ορισμένα από τα οποία δεν λαμβάνονται πάντα εύκολα με δίαιτες χωρίς κρέας και συχνά είναι ήδη υποδεέστερα ή ανεπαρκή στους παγκόσμιους πληθυσμούς. Η αφαίρεση του κρέατος έχει επιπτώσεις σε ένα ευρύ φάσμα θρεπτικών συστατικών που πρέπει να ληφθούν υπόψη, ενώ οι αντισταθμιστικές διατροφικές στρατηγικές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους φυσιολογικούς και πρακτικούς περιορισμούς.
Παρόλο που το κρέας αποτελεί ένα μικρό μέρος (<10%) της παγκόσμιας μάζας και ενέργειας των τροφίμων, παρέχει το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας πρόσληψης βιταμίνης Β12 και παίζει σημαντικό ρόλο στην παροχή άλλων βιταμινών Β, ρετινόλης, ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μακράς αλυσίδας, αρκετών μετάλλων σε βιοδιαθέσιμες μορφές (π.χ. σίδηρος και ψευδάργυρος) και μιας ποικιλίας βιοδραστικών ενώσεων με δυνατότητες βελτίωσης της υγείας (π.χ. ταυρίνη, κρεατίνη και καρνοσίνη).
Ως διατροφική μήτρα, το κρέας είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των επιμέρους θρεπτικών συστατικών του. Επιπλέον, στο πλαίσιο της μήτρας διατροφής, μπορεί να χρησιμεύσει ως βασικό τρόφιμο σε διατροφικές παρεμβάσεις με βάση τα τρόφιμα για τη βελτίωση της διατροφικής κατάστασης, ιδίως σε περιοχές που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε βασικά προϊόντα δημητριακών.
Οι προσπάθειες μείωσης της παγκόσμιας πρόσληψης κρέατος για περιβαλλοντικούς ή άλλους λόγους πέραν ενός κρίσιμου ορίου μπορεί να εμποδίσουν την πρόοδο προς τη μείωση του υποσιτισμού και των επιπτώσεων που αυτός έχει τόσο στα σωματικά όσο και στα γνωστικά αποτελέσματα, και έτσι να καταπνίξουν την οικονομική ανάπτυξη. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για τους πληθυσμούς με αυξημένες ανάγκες και σε περιοχές όπου τα σημερινά επίπεδα πρόσληψης κρέατος είναι χαμηλά, γεγονός που δεν αφορά μόνο τον Παγκόσμιο Νότο αλλά και τις χώρες υψηλού εισοδήματος.
Ο ρόλος του κρέατος στην ανθρώπινη διατροφή: εξελικτικές πτυχές και διατροφική αξία, Animal Frontiers, Volume 13, Issue 2, April 2023, Pages 11-18
Κίνδυνος μη μεταδοτικών ασθενειών που συνδέεται με την κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος – Μέγεθος, βεβαιότητα και συγκυριακότητα του κινδύνου
Στο δεύτερο άρθρο, οι εμπειρογνώμονες εξέτασαν κατά πόσον υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία από την κατανάλωση κρέατος – ιδιαίτερα κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και τις επιπτώσεις τους σε μη μεταδοτικές ασθένειες – και σε ποιες δόσεις μπορεί να προκύψουν τέτοιοι κίνδυνοι. Η περίληψη του άρθρου αναφέρει: “Η κατανάλωση του κρέατος είναι πολύ σημαντική για την υγεία:
Η μέση παγκόσμια πρόσληψη ανά άτομο κόκκινων και επεξεργασμένων κρεάτων είναι 51 και 17 g/ημέρα αντίστοιχα. Η κατανάλωση είναι χαμηλότερη στη Νότια Ασία (7 και 3 g/ημέρα) και υψηλότερη στην Κεντρική Ευρώπη/Ασία (114 και 54 g/ημέρα).
Ενώ ορισμένοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι η κατανάλωση κόκκινου κρέατος είναι εγγενώς επιβλαβής, τα στοιχεία δεν υποστηρίζουν ότι αυτό ισχύει όταν οι προσλήψεις είναι κάτω από 75 και 20 g/ημέρα, αντίστοιχα.
Ακόμη και πέρα από αυτά τα επίπεδα πρόσληψης, αναφέρονται μόνο μικρές αυξήσεις στους σχετικούς κινδύνους (<25%), υπάρχει μικρή έως μηδενική επίδραση στον απόλυτο κίνδυνο και η βεβαιότητα των στοιχείων παραμένει χαμηλή έως πολύ χαμηλή με βάση τα καλύτερα διαθέσιμα συνοπτικά στοιχεία.
Είναι σημαντικό ότι η σχέση αυτή δεν είναι απαραίτητα αιτιώδης – όταν η κατανάλωση κρέατος αποτελεί μέρος υγιεινών διατροφικών προτύπων, οι επιβλαβείς συσχετίσεις τείνουν να εξαφανίζονται, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο κίνδυνος εξαρτάται μάλλον από το διατροφικό πλαίσιο παρά από το ίδιο το κρέας.
Κίνδυνος μη μεταδοτικών ασθενειών που σχετίζεται με την κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος – μέγεθος, βεβαιότητα και συγκυριακότητα του κινδύνου; Animal Frontiers, Volume 13, Issue 2, April 2023, Pages 19-27
Κτηνοτροφία και Κοινωνικοοικονομία
Ένα από τα θέματα που διερευνά αυτό το άρθρο είναι όλες οι μακροπρόθεσμες βλάβες στην υγεία και την παραγωγικότητα που προκαλεί ο υποσιτισμός. Δεν είναι μόνο μια ανθρώπινη τραγωδία που μπορεί να αποφευχθεί, αλλά και μια τεράστια απώλεια οικονομικών ευκαιριών. Η επέκταση της παραγωγής ζωικής παραγωγής είναι ο πιο άμεσα διαθέσιμος τρόπος για να θρέψουμε επαρκώς τον κόσμο στο μέλλον. Για να επιτευχθεί αυτό, οι σημερινές διαδικασίες ζωικής παραγωγής πρέπει να γίνουν πιο αποτελεσματικές, οδηγώντας σε πιο προσιτές τιμές κρέατος, γάλακτος και αυγών για τους καταναλωτές, γεγονός που θα συμβάλει καθοριστικά στο να γίνουν επαρκώς θρεπτικά τρόφιμα καθολικά διαθέσιμα.
Η Διακήρυξη του Δουβλίνου
Η Διακήρυξη του Δουβλίνου έχει συγκεντρώσει την υποστήριξη περισσότερων από 1.000 επιστημόνων παγκοσμίως. Οι συντάκτες της Διακήρυξης καλούν όλους τους επιστήμονες από όλο τον κόσμο να την υπογράψουν και, όπως γράφουν οι συντάκτες, “να δώσουν έτσι στην επιστήμη μας μια φωνή που πολύ συχνά αποσιωπάται”.
Η Διακήρυξη περιλαμβάνει τη δήλωση:
Τα τρόφιμα που προέρχονται από την κτηνοτροφία παρέχουν μια ποικιλία βασικών θρεπτικών συστατικών και άλλων ενώσεων που προάγουν την υγεία, πολλά από τα οποία λείπουν από τις δίαιτες παγκοσμίως, ακόμη και μεταξύ των πληθυσμών με υψηλότερο εισόδημα. Τα άτομα με καλά οικονομικά μέσα μπορεί να είναι σε θέση να επιτύχουν επαρκή διατροφή, περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό το κρέας, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά. Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή δεν θα πρέπει να συνιστάται για τους γενικούς πληθυσμούς, ιδίως όχι για εκείνους με αυξημένες ανάγκες, όπως τα μικρά παιδιά και οι έφηβοι, οι έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, οι ηλικιωμένοι και οι χρονίως πάσχοντες.
Για τα επιστημονικά στοιχεία που υποστηρίζουν τη στάση τους, η Διακήρυξη του Δουβλίνου παραπέμπει τους ενδιαφερόμενους στα αρχεία παρουσίασης της Διεθνούς Συνόδου Κορυφής για τον κοινωνικό ρόλο του κρέατος που πραγματοποιήθηκε στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας στις 19-20 Οκτωβρίου 2022.