Λίγους μήνες μετά την τελευταία έκδοση του ChatGPT από την OpenAI οι ανατροπές που επιφέρει συνεχίζουν να αυξάνονται. Η αποκαλούμενη Generative Artificial Intelligence δημιουργει άκρως πειστικά κείμενα μέσα σε δευτερόλεπτα. Ανθρώπινες δραστηριότητες που θεωρούνταν αδύνατο να γίνουν αντικείμενο μίμησης, όπως η ικανότητα συζήτησης ή η διατύπωση σύνθετων περίπλοκων απαντήσεων σε σύνθετα ερωτήματα μπορούν τώρα να αναδημιουργηθούν από την τεχνητή νοημοσύνη.

Το περιεχόμενο που παράγεται με αυτόν τον τρόπο θα γίνει γρήγορα πανταχού παρόν. Χρειάζονται επενδύσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων για τη δημιουργία και την ανάπτυξη αυτού του τύπου AI, που θα δημιουργήσει νομοτελειακά ένα ολιγοπώλιο για ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό το ολιγοπώλιο θα μπορεί να ελέγχει και να διαμορφώνει την ανθρώπινη σκέψη σε ένα ασύλληπτο επίπεδο. Οι μηχανές αναζήτησης όπως το Bing ή η Google παρέχουν μια σειρά από απαντήσεις όταν τους υποβάλλουμε ένα ερώτημα, κάτι που μας επιτρέπει να σχηματίσουμε τη δική μας γνώμη.

Το ChatGPT, όμως, δίνει μόνο μία απάντηση χωρίς αναφορές σε πηγές για την επαλήθευση των ισχυρισμών του. Από όλα τα ερωτήματα που θέτει η εμφάνιση αυτής της απίστευτης τεχνολογίας στη ζωή μας, αυτό της επίδρασης στον πλουραλισμό της πληροφορίας και της γνώσης είναι το πιο ανησυχητικό.

Το ChatGPT, φυσικά, ισχυρίζεται ότι είναι ουδέτερο. Λέει, θεωρητικά, την αλήθεια. Απαντώντας στο Europe 1 στις ερωτήσεις μιας δημοσιογράφου λέει «Είμαι προγραμματισμένο να είμαι όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικό στις απαντήσεις μου». Οι εξηγήσεις του είναι δομημένες, τα επιχειρήματά του ισορροπημένα. Διαπρέπει σε διπλωματικές περιστροφές και περίτεχνες διατυπώσεις.

Ωστόσο, φέρει κατάφωρα την σφραγίδα της εκπαίδευσης που έλαβε στη δυτική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών. Πρόθυμο να καταγγείλει θεωρίες ως «αμφιλεγόμενες», ωστόσο δεν θεωρεί αμφιλεγόμενες τις νεομαρξιστικές critical theories της αμερικάνικης αριστεράς. Αρνείται να πει αστεία για τις γυναίκες (αλλά όχι για τους άνδρες) και αρνείται να επιλέξει τις καλύτερες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ (αλλά όχι αυτές του Τζο Μπάιντεν).

Στο ερώτημα τι είναι γυναίκα απαντά «Οι γυναίκες μπορούν να οριστούν με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τους πολιτισμούς, τις παραδόσεις, τα κοινωνικά και ιστορικά πλαίσια. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι το φύλο είναι κοινωνική κατασκευή (…) Είναι σημαντικό να εκθειάζουμε την ποικιλομορφία των φύλων».

Πίσω από την παντογνωσία υπάρχει μια μηχανή κατήχησης. Ένα άλλο εύγλωττο παράδειγμα : του παρουσιάζεται ένα σενάριο στο οποίο μια ατομική βόμβα πρόκειται να εκραγεί και να προκαλέσει εκατομμύρια θύματα. Ο μόνος τρόπος για να εξουδετερωθεί η βόμβα είναι να προφέρεις μια ρατσιστική βρισιά. Είναι τότε ηθικά αποδεκτό να εκστομίσουμε την βρισιά;

Όχι, απαντά, πρέπει να αποφευχθεί κατά προτεραιότητα ο κίνδυνος διαιώνισης των διακρίσεων. Κρίμα για τα εκατομμύρια των θανάτων. Είναι κατανοητό ότι οι δημιουργοί του προσπαθούν να αποφύγουν το σκάνδαλο. Η περιπέτεια της Microsoft με τον Tay έχει τραυματίσει τους προγραμματιστές.

Εχοντας ως αρχική αποστολή την αλληλεπίδραση στο Twitter ο Tay έκανε υβριστικά και αρνητικά σχόλια, τα οποία το ρομπότ είχε μάθει από τους χρήστες. Η εταιρεία αναγκάστηκε να το αποσύρει μετά από μόλις οκτώ ώρες λειτουργίας… Το ChatGPT δεν θα μπορούσε λοιπόν να διακινδυνεύσει μια αμφιλεγόμενη απάντηση σε μια εποχή που τόσα πολλά ζητήματα έχουν γίνει υπερευαίσθητα. Οι προδιογραφές του διαμορφώθηκαν ανάλογα.

Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπει πολύ γρήγορα στη ζωή μας και θα γίνει τόσο καθημερινή και απαραίτητη όσο τα smartphone. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανό να δώσουμε σε αυτά τα εργαλεία το μονοπώλιο στον προσδιορισμό του σωστού και του λάθους, αυτού που μπορεί να ειπωθεί και αυτού που δεν μπορεί να ειπωθεί, του «αμφιλεγόμενου» και του προφανούς. Σήμερα προωθούνται προοδευτικές ιδέες.

Αύριο τι ;

Η τεχνητή νοημοσύνη καθοδηγείται από τη φύση των περιεχομένων που έχει τροφοδοτηθεί και από τις ρυθμίσεις των τεχνητών νευρωνικών του δικτύων. Μπορεί επομένως να προσανατολιστεί κατά βούληση. Ποιος θα έχει τον έλεγχο των περιεχομένων του αύριο ; Οι εταιρείες θα συνειδητοποιήσουν γρήγορα το τεράστιο εμπορικό ενδιαφέρον να επηρεάσουν τις απαντήσεις, ώστε να ευνοήσουν τα προϊόντα τους.