«Να μην έχει κανείς αυταπάτες για το που οδεύουμε»

Τα τελευταία χρόνια Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ έχουν εντείνει σημαντικά τις πολιτικές, ενεργειακές και στρατιωτικές τους σχέσεις.

Το Φόρουμ Αερίου

Οι πολιτικές ηγεσίες των χωρών συναντώνται τακτικά και συντονίζουν τις ενεργειακές τους πολιτικές, ιδιαίτερα για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, γράφει ο γνωστός ισραηλινός καθηγητής Εφραίμ Ινμπάρ, σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου της Ιερουσαλήμ για τη Στρατηγική και την Ασφάλεια (JISS), του οποίου είναι πρόεδρος και ένας από τους πιο σημαντικούς εμπειρογνώμονες σε θέματα ασφάλειας του Ισραήλ.

Επιπλέον, ίδρυσαν το Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF), στο οποίο συμμετέχουν η Αίγυπτος, η Ιταλία, η Ιορδανία και η Παλαιστινιακή Αρχή (PA). Αυτό έγινε μια πλατφόρμα περιφερειακής συνεργασίας για την ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μεσόγειο.

Επιπροσθέτως, τα τρία κράτη πραγματοποιούν διάφορες στρατιωτικές ασκήσεις, βελτιώνοντας τις δυνατότητές τους. Επιπλέον αλληλεπιδράσεις σε άλλους τομείς εδραιώνουν αυτή την ευθυγράμμιση, η οποία έχει πολιτικά και στρατηγικά επακόλουθα. Για παράδειγμα, συνέβαλε στην αλλαγή πολιτικής της Τουρκίας έναντι των Συμφωνιών του Αβραάμ και του Ισραήλ.

Απαιτείται μια πιο συνεκτική ατζέντα κοινής εξωτερικής πολιτικής για την ενίσχυση της στρατηγικής σημασίας στην εταιρική σχέση Αθήνας – Ιερουσαλήμ – Λευκωσίας.

Το πρώτο θέμα της ημερήσιας διάταξης είναι ο καλύτερος συντονισμός με την Ουάσιγκτον για την ευαισθητοποίηση των Ηνωμένων Πολιτειών στις περιφερειακές πραγματικότητες καθώς δεν φαίνεται να έχουν μια συνεκτική πολιτική σε αυτήν την περιοχή.

Κοντόφθαλμη προσέγγιση ΗΠΑ

Η Ουάσιγκτον έχει εμμονή με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην προσέγγισή της στην Αίγυπτο, το πιο σημαντικό αραβικό κράτος. Στη Λιβύη κλίνει προς τα ισλαμιστικά στοιχεία. Το αποκορύφωμα της κοντόφθαλμης προσέγγισης ήταν η ακύρωση της υποστήριξής της στον αγωγό EastMed (για υποτιθέμενους περιβαλλοντικούς λόγους), ο οποίος σχεδιάστηκε για να μεταφέρει ενέργεια στην Ευρώπη, λίγες εβδομάδες πριν τον πόλεμο της Ουκρανίας που προκάλεσε ενεργειακή κρίση.

Αυτή η πολιτική χρειάζεται καλύτερη εστίαση όταν προσεγγίζει την περιοχή. Καθώς οι ΗΠΑ στρέφουν την προσοχή τους στην Κίνα για ευνόητους λόγους, η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θα τύχει ακόμη λιγότερης προσοχής από την αμερικανική διοίκηση. Ωστόσο, οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας ενδέχεται να επιβραδύνουν την αμερικανική αποχώρηση από την ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Αυτή η περίοδος θα πρέπει να αξιοποιηθεί για να διασφαλιστεί καλύτερη κατανόηση από τις ΗΠΑ για την αξία της τριμερούς ευθυγράμμισης. Η επικείμενη επίσκεψη του προέδρου Τζο Μπάιντεν στο Ισραήλ (σ.σ. το άρθρο δημοσιεύτηκε πριν την επίσκεψη) είναι μια ευκαιρία να ενισχυθεί η αμερικανική κατανόηση για τη χρησιμότητα της ευθυγράμμισής της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το δεύτερο θέμα της κοινής ατζέντας αφορά στην Αίγυπτο, μέλος του EMGF και ιστορικό αντίπαλο της Τουρκίας. Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν αναπτύξει στρατιωτικές σχέσεις με την Αίγυπτο λόγω των απειλών για την ασφάλεια και για να ενισχύσουν την υπεράσπιση των συμφερόντων τους στην Ανατολική Μεσόγειο.

Απρόθυμη η Αίγυπτος

Ωστόσο, η Αίγυπτος είναι απρόθυμη να ακολουθήσει την ελληνική στοίχιση με το Ισραήλ, παρά τη σημαντική βελτίωση των σχέσεων Καΐρου – Ιερουσαλήμ. Απαιτούνται προσπάθειες για την ενσωμάτωση της Αιγύπτου στο υπό διαμόρφωση σχήμα. Η συμμετοχή της σε αυτό θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα επωφελής για τα τέσσερα κράτη.

Το τρίτο κοινό ζήτημα είναι η Τουρκία, μια ρεβιζιονιστική δύναμη που εμψυχώνεται από νεο-οθωμανικές και ισλαμιστικές παρορμήσεις. Μετριάστηκε η συμπεριφορά της για διάφορους λόγους, αλλά όσο ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ηγέτης της, οι πιθανότητες για αταξίες είναι μεγάλες.

Ωστόσο, η έξοδος των ΗΠΑ από την περιοχή και η αποδυναμωμένη Ρωσία παρέχουν μεγαλύτερη ελευθερία δράσης στην Τουρκία και σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις.

Ο πόλεμος της Ουκρανίας υπογραμμίζει τη γεωστρατηγική σημασία της Τουρκίας. Επιπλέον, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να διστάζουν να πιέσουν την Αγκυρα, προκειμένου να αποφύγουν τον εναγκαλισμό της με τη Ρωσία. Αυτές οι εξελίξεις θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τον τουρκικό τυχοδιωκτισμό. Η συγκράτηση της Τουρκίας θα συνεχίσει να αποτελεί σημαντική πρόκληση.

Η West Asia Quad

Ενα τέταρτο κοινό ζήτημα σχετίζεται με τη νέα ομάδα West Asia Quad των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ινδίας, του Ισραήλ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Το Νέο Δελχί επιχειρεί να οικοδομήσει μια εναλλακτική στο κινεζικό σχέδιο Belt and Road, το οποίο συνδέει την Ινδία με τη Μεσόγειο μέσω των ΗΑΕ και του Ισραήλ.

Ενα τέτοιο εγχείρημα θα καταστήσει προσφιλείς τους συμμετέχοντες στην Ουάσιγκτον. Το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τα ελληνικά έθνη θα πρέπει να προωθήσουν αυτήν την εναλλακτική.

Επιπλέον, η καθιέρωση αυτής της τετραμερούς συνεργασίας θα ενισχύσει τις Συμφωνίες του Αβραάμ, οι οποίες είναι νέες και εύθραυστες. Οι άνθρωποι στον Κόλπο δεν έχουν ακόμη κατανοήσει τα εγγενή πλεονεκτήματα της αναγνώρισης του Ισραήλ, του εβραϊκού κράτους. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ εξαρτώνται και από το αν το Ισραήλ θα εκπληρώσει την προσδοκία να τερματίσει την ιρανική απειλή.

Η Ουκρανία μας υπενθύμισε ότι ο πόλεμος εξακολουθεί να είναι μια επιλογή πολιτικής ακόμη και στην Ευρώπη. Η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή είναι περιοχές με συγκρούσεις και πιο επιθετικές από την Ευρώπη.

Αλίμονο, το διεθνές δίκαιο και οι εγγυήσεις έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά στην αποτροπή επιθετικών κρατών. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη για εκείνους που αντιλαμβάνονται την αιώνια χαοτική φύση του διεθνούς συστήματος στο οποίο δεν υπάρχει διεθνής αρχή για τη διατήρηση του νόμου και της τάξης.

Να προετοιμαστούν για πόλεμο

Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη που ανήκουν στη γραμμή Αθήνας – Ιερουσαλήμ – Λευκωσίας πρέπει να προετοιμαστούν για πόλεμο χωρίς αυταπάτες. Ενώ οι σχέσεις διακρατικής ευθυγράμμισης πρέπει να ενισχυθούν, αξίζει να θυμόμαστε ότι δεν πρόκειται για συμμαχία.

Το Ισραήλ θα πρέπει να είναι το πρότυπο και το δόγμα της αυτοδυναμίας του πρέπει να βρει μιμητές. Κάθε κράτος επιβάλλεται να επενδύσει στην άμυνα και να ενισχύσει τις στρατιωτικές δυνατότητες και την αποτροπή. Η αδυναμία πάντα προκαλεί επιθετικότητα.

Η εφαρμογή αυτής της ατζέντας συνεργασίας αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την εθνική ασφάλεια και οι ΗΠΑ θα πρέπει να την προωθήσουν ενεργά.

Επιπλέον, θα μπορούσε να προσφέρει μια μικρή σταθερότητα σε μια κακή γειτονιά. Η Αθήνα και η Ιερουσαλήμ, οι θεμέλιοι λίθοι του δυτικού πολιτισμού, πρέπει να δείξουν τον δρόμο στον υπόλοιπο κόσμο.