Ποιό είναι το αξιόμαχο των Τουρικών Ενόπλων Δυνάμεων; Το δυνητικό ερώτημα αναφορικά με την παρούσα κατάσταση των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα είναι αν και σε ποιά κλίμακα μπορούν να διεξάγουν επιχειρήσεις σε βάρος της Ελλάδας, η οποία διαθέτει λίαν αξιόμαχες Ένοπλες Δυνάμεις. Στο πρόσφατο, λίαν αξιόλογο άρθρο του κ. Ανδρέα Μουτζουρούλια με τίτλο «Σε αποσύνθεση οι τουρκικός στρατός: Στρατιωτική δομή της FETO εντός του Γενικού Επιτελείου», αποκαλύπτεται η βαθιά διαίρεση του τουρκικού λαού και των Ενόπλων Δυνάμεων, λόγω του στυγνού καθεστώτος του Ερντογάν, το οποίο έχει μετατρέψει την Τουρκία σε μια τεράστια φυλακή.
Για να κατανοήσουμε το μέγεθος και την έκταση που έχει λάβει ο διχασμός στο εσωτερικό της Τουρκίας με κύριο υπεύθυνο τον Ερντογάν, θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε τις σχέσεις του Τούρκου Προέδρου με τις ΤΕΔ (τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις) πριν και μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, αλλά και να παραθέσουμε σε απόλυτους αριθμούς τις ελλείψεις που παρουσιάζουν οι ΤΕΔ σε θέσεις «κλειδιά», προκειμένου να διεξάγουν στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον της Ελλάδας.

Σταθμό για την διαμόρφωση των εξελίξεων στην Τουρκία, αποτέλεσε η απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 και τούτο γιατί αυτό το γεγονός, αποτέλεσε το έναυσμα και την αφορμή-δικαιολογία, προκειμένου το καθεστώς Erdogan να προβεί σε θεμελιώδεις αλλαγές αναφορικά με την ενάσκηση της εξουσίας και των διάφορων μορφών Διοίκησης στην Τουρκία.

Αυτές οι αλλαγές είναι εκείνες που έδωσαν απεριόριστη εξουσία στον Erdogan, ο οποίος σε συνεργασία και με τη στήριξη του ηγέτη του κόμματος MHP των γκρίζων λύκων, Μπαχτσελί, εφαρμόζει μια άκρως επιθετική και αναθεωρητική εξωτερική πολιτική σε βάρος όμορων και μη κρατών, μεταξύ αυτών σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.

Συνεπώς η εξέταση των συνθηκών, του υπόβαθρου και των γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά την απόπειρα του πραξικοπήματος στην Τουρκία τον Ιούλιο του 2016, θα μας βοηθήσουν να εξάγουμε σημαντικά συμπεράσματα και εκτιμήσεις για την πολύπλοκη και εν πολλοίς αντιφατική χώρα που λέγεται Τουρκία και για την μελλοντική πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Οι σχέσεις Erdogan και ΤΕΔ πριν την απόπειρα πραξικοπήματος

Οι σχέσεις Erdogan και τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ) πριν το 2016 και την απόπειρα πραξικοπήματος σε βάρος του, ήταν κάθε άλλο παρά ήρεμες.

Αιτία οι υποθέσεις συνωμοσίας των Ενόπλων Δυνάμεων σε βάρος της κυβέρνησης Erdogan, με τις επωνυμίες «Εργκένεκον» και «Βαριοπούλα» και οι δίκες που ακολούθησαν την αποκάλυψή τους, όπου ο τούρκος πρόεδρος φάνηκε να επικρατεί έναντι των τούρκων στρατιωτικών.

Στις δίκες της υπόθεσης «Εργκένεκον» που πραγματοποιήθηκαν το 2013 και οι οποίες θεωρήθηκαν από τις μεγαλύτερες στην τουρκική ιστορία, 275 άτομα στα οποία συμπεριλαμβάνονταν ανώτατοι αξιωματικοί του στρατού, δημοσιογράφοι, και ακαδημαϊκοί, κατηγορήθηκαν για συνωμοσία κατά της τουρκικής κυβέρνησης, που πραγματοποίησαν το 2003 και 2004 ως μέλη της μυστικής οργάνωσης με την ονομασία «Εργκένεκον».

Παράλληλα κάποιοι άλλοι αξιωματικοί του στρατού κατηγορήθηκαν για συμμετοχή σε κάποια άλλη υποτιθέμενη συνωμοσία με την ονομασία Σχέδιο «Βαριοπούλα». Ο Erdogan κατάλαβε ότι οι Ένοπλες δυνάμεις έμοιαζαν πλέον με καζάνι που βράζει και δεν ήταν ακόμη έτοιμος να αντιπαρατεθεί μαζί τους.

Έτσι τον Μάρτιο του 2014 ο Τούρκος πρόεδρος προέβη σε απελευθέρωση των στρατιωτικών που είχαν καταδικαστεί με βαριές ποινές λόγω της εμπλοκής τους στις υποθέσεις «Εργκένεκον» και «Βαριοπούλα».

Αυτό ήταν μια κίνηση ελιγμού και εξευμενισμού του Erdogan, ο οποίος φοβόταν τυχόν εκδήλωση πραξικοπήματος από τις Ένοπλες Δυνάμεις. Επιπλέον φάνηκε να δημιουργείται μια άτυπη συμμαχία μεταξύ του Τούρκου προέδρου και της ανώτατης τουρκικής στρατιωτικής ιεραρχίας.

Με τον τρόπο αυτό ο Erdogan κέρδιζε χρόνο, αφού πλέον η κεμαλική στρατιωτική ιεραρχία σε λίγα χρόνια θα αντικαθίστατο από τους τότε κατέχοντες τους βαθμούς Ταξιάρχου και Υποστρατήγου, οι οποίοι έχαιραν της αποδοχής και στήριξης του Τούρκου προέδρου.

Επιπλέον θέλοντας να δώσει μεγαλύτερη αυτονομία ενεργειών και να στρέψει την προσοχή των Ενόπλων Δυνάμεων ακόμη περισσότερο προς το «κουρδικό ζήτημα», στις 13 Ιουλίου 2016, 2 ημέρες πριν τα γεγονότα της 16ης Ιουλίου, ο Erdogan υπέγραψε διάταγμα βάσει του οποίου οι Τούρκοι στρατιώτες είχαν ασυλία από οποιαδήποτε νομική δίωξη ενόσω συμμετέχουν σε δραστηριότητες που αφορούν την εσωτερική ασφάλεια της χώρας.

Τέλος οι όποιες διώξεις υπήρχαν κατά των διοικητών θα πρέπει να εγκρίνονται πρώτα από τον πρωθυπουργό, ενώ αυτές κατά των χαμηλότερων στελεχών του στρατού από τους κυβερνήτες των επαρχιών της χώρας.

Το μέτρο αυτό, χαρακτηρίστηκε ως μέτρο περαιτέρω εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ της κυβέρνησης και των ενόπλων δυνάμεων, κατά την ίδια περίοδο όπου ο στρατός ανελάμβανε αυξημένες εξουσίες στις περιοχές των Κούρδων σε σχέση με την αστυνομία και τις παραστρατιωτικές μονάδες.
Η απόπειρα του πραξικοπήματος
Η απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 στην Τουρκία εκδηλώθηκε τις βραδυνές ώρες της 15ης Ιουλίου 2016 και διήρκεσε μέχρι πριν το μεσημέρι της 16ης Ιουλίου, οπότε και έληξε με την παταγώδη αποτυχία της.

Το όλο εγχείρημα είχε την κωδική τουρκική ονομασία «Yildirim», δηλαδή «Κεραυνός», σχεδιάστηκε από την Διοίκηση της Στρατοχωροφυλακής και η ηγεσία των επίδοξων πραξικοπηματιών έφερε την τουρκική συντομογραφία «YSK» που μεταφραζόμενη σημαίνει «Συμβούλιο για την ειρήνη και την πατρίδα».

Ως επιχειρησιακό τους κέντρο είχε οριστεί η αεροπορική βάση του Akinci η οποία απείχε περίπου 50 χιλιόμετρα από την Άγκυρα.

Εμπνευστής και καθοδηγητής του πραξικοπήματος φέρεται να ήταν ο Fethullah Gullen, ενώ ο Πτέραρχος Ακίν Οζτούρκ, πρώην Διοικητής της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, κατηγορήθηκε ότι ήταν ο εκτελεστικός ηγέτης της απόπειρας πραξικοπήματος.

Ο μηχανισμός των πραξικοπηματιών αποδείχθηκε ότι διέθετε πληθώρα και ποικιλία στρατιωτικών μέσων, όπως μαχητικά αεροσκάφη, μεταγωγικά αεροσκάφη, επιθετικά ελικόπτερα, ελικόπτερα γενικής χρήσεως, άρματα, τεθωρακισμένα οχήματα, ενώ αποτελείτο από 8500 περίπου στρατιωτικούς.

Ωστόσο τις κομβικές θέσεις των πραξικοπηματιών κατείχαν στελέχη προέλευσης κατά σειρά, από την πολεμική αεροπορία, τη στρατοχωροφυλακή, το πολεμικό ναυτικό και τέλος από το στρατό ξηράς. Αυτό βέβαια δεν συνάδει με την αριθμητική αναλογία του συνόλου των στελεχών των ΤΕΔ, όπου τα στελέχη του στρατού ξηράς αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία τους.

Οι πραξικοπηματίες βομβάρδισαν την Τουρκική βουλή, συνέλαβαν τους αρχηγούς των γενικών επιτελείων, έπληξαν με πυρά την ΜΙΤ και την Γενική Αστυνομική Διεύθυνση, ενώ δεν δίστασαν να σκοτώσουν και να τραυματίσουν με πυρά πολίτες και να καταστρέψουν ΙΧ οχήματα πολιτών πατώντας τα με τα άρματα τους.

Στόχοι των πραξικοπηματιών αποτέλεσε πρωτίστως η επικράτηση τους σε Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη.
Επιδιώχθηκε στην Άγκυρα η κατάληψη του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, η Γενική Διοίκηση Στρατοχωροφυλακής, η Διοίκηση Ειδικών Δυνάμεων ΓΕΕΘΑ (Bordo Berelli), οι κεντρικές εγκαταστάσεις της ΜΙΤ και οι εγκαταστάσεις των Μονάδων Ειδικών Επιχειρήσεων της Αστυνομίας .

Στην Κωνσταντινούπολη επιδιώχθηκε η κατάληψη των γεφυρών του Βοσπόρου, η κρατική τηλεόραση TRT, το αεροδρόμιο Yesilkoy, το CNN TURK, η τηλεφωνία Telekom, το Δημαρχείο και η Αστυνομική Διεύθυνση.

Η απόπειρα του πραξικοπήματος προκάλεσε 2200 τραυματίες και άνω των 250 νεκρών.

Πρέπει να τονίσουμε ότι το πραξικόπημα άλλαζε συνεχώς ημερομηνίες εκδήλωσης του, γεγονός που είχε αρνητικές συνέπειες σε θέματα συντονισμού κατά την εκδήλωση του, προκαλώντας σύγχυση και αβεβαιότητα στις τάξεις των στασιαστών.

Συγκεκριμένα η αρχική σχεδίαση υπαγόρευε το πραξικόπημα να εκδηλωθεί στις 4 Mαϊου, μετά τροποποιήθηκε να γίνει στις 25 Ιουλίου, στη συνέχεια άλλαξε εκ νέου για τις πρώτες πρωϊνές ώρες της 16ης Ιουλίου, για να καταλήξει τελικά να εκδηλωθεί τις βραδυνές ώρες της 15ης Ιουλίου.

Τι έδειξαν οι συλλήψεις των πραξικοπηματιών στρατιωτικών που ακολούθησαν
Οι συλλήψεις των πραξικοπηματιών στρατιωτικών που πραγματοποιήθηκαν με εντολή του Ερντογάν αμέσως μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος κατέδειξαν τα ακόλουθα:

Οι συλληφθέντες αξιωματικοί διοικούσαν το 1/3 των ΤΕΔ

Οι περιοχές των Σχηματισμών και των Μονάδων που διοικούσαν οι συλληφθέντες αξιωματικοί κάλυπταν το 45% της τουρκικής επικράτειας.

Το 41% των Ανωτάτων Αξιωματικών των ΤΕΔ περιλαμβανόταν μεταξύ των συλληφθέντων

Συνολικά από τις 15 Ιουλίου 2016 που έγινε η απόπειρα του πραξικοπήματος, μέχρι τα τέλη του 2018 στις ΤΕΔ έγιναν τα ακόλουθα:

Αποστρατεύθηκαν 14729 στελέχη των ΤΕΔ, εκ των οποίων 150 ήταν Ανώτατοι Αξιωματικοί, 7595 αξιωματικοί, 5723 μόνιμοι υπαξιωματικοί και 1261 οπλίτες (με σύμβαση και εξιδικευμένοι)

Ειδικά για τους Ανώτατους Αξιωματικούς των ΤΕΔ κρίνω σκόπιμο να αναφέρω, ότι πριν το πραξικόπημα αριθμούσαν 325 και μετά από αυτό μόλις 201, για να φθάσει τους 244 το 2018

Το καθεστώς Ερντογάν με πολυάριθμες προσλήψεις προσπάθησε να καλύψει τα «πολλά κενά» στην αλυσίδα της Διοίκησης των ΤΕΔ στα χαμηλά κλιμάκια πρωτίστως, με πρόσληψη πιστών οπαδών του.Στα πλαίσια αυτά αύξησε το ποσοστό επαγγελματικού στρατιωτικού προσωπικού από 43,2% που ήταν το 2016 σε 47.71% το 2018

Αναφορικά με τα «υψηλά κλιμάκια» έφτασε στο σημείο, σε Σώματα Στρατού που ο Διοικητής του ήταν Αντιστράτηγος, να τοποθετείται λόγω έλλειψης Υποστράτηγος και να προάγονται σε Ταξιάρχους, Συνταγματάρχες οι οποίοι δεν ήταν απόφοιτοι της Ανωτάτης Σχολής Πολέμου.

Τα παραπάνω επέφεραν σημαντικότατο πλήγμα στη δομή, οργάνωση και ικανότητα των ΤΕΔ να αναλάβουν ευρείας κλίμακας επιχειρήσεις.

Ο Ερντογάν και η ηγεσία των ΤΕΔ το αντελήφθησαν και προσπάθησαν να ξεπεράσουν αυτό το πλήγμα με δύο τρόπους:

Ο πρώτος ήταν η συνεχής διεξαγωγή επιχειρήσεων σε Β. Ιράκ, Συρία, Λιβύη και εσχάτως στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, πιστεύοντας ότι η συνεχής τριβή και εξοικείωση του προσωπικού σε πολεμικές επιχειρήσεις ,θα είχε ως αποτέλεσμα την αναβάθμιση της ικανότητας του για διεξαγωγή μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεων μελλοντικά.

Ο δεύτερος ήταν το νέο δόγμα διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων που δοκίμασαν στις παραπάνω χώρες, σύμφωνα με το οποίο εμπλεκόταν στις πολεμικές επιχειρήσεις κυρίως η πολεμική αεροπορία, τα Επιθετικά ελικόπτερα, τα UAV, το koral και λοιπά μέσα ηλεκτρονικού πολέμου, το πυροβολικό και οι Ειδικές Δυνάμεις.

Σημειωτέον ότι οι ΤΕΔ διαθέτουν σήμερα 17 Ταξιαρχίες Καταδρομών με συνολική δύναμη 51000 άνδρες , εκ των οποίων το 70% περίπου είναι μόνιμο προσωπικό.

Αναφορικά δε με τη χώρα μας, 3 από αυτές ανήκουν στην 1η Στρατιά (Ανατολική Θράκη) και 3 ανήκουν στη Στρατιά Αιγαίου

Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι το αν και κατά πόσο είναι αξιόμαχες οι ΤΕΔ σήμερα εναντίον της Ελλάδας, μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να αποδειχθεί και αυτός είναι που απευχόμαστε, ο Πόλεμος.