Απ’ ευθείας συνεννόησις ΗΠΑ-Ρωσσίας – Πως διαμορφώνονται οι παγκόσμιες ισορροπίες μετά τήν σύνοδο κορυφης στήν Αλάσκα – Οι προσδοκίες Τράμπ καί Πούτιν καί οι ευσεβεις πόθοι των ηγετων της ΕΕ.

ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ ΠΟΥ εγράφοντο αυτές οι γραμμές, η συνάντησις των Προέδρων των δύο ισχυροτέρων κρατων του κόσμου, των ΗΠΑ καί της Ρωσσίας, δέν ειχε ακόμη ολοκληρωθει.

Αυτό πού διεφαίνετο όμως ήδη από ενωρίς ηταν ότι οι προσδοκίες ησαν διαφορετικές στίς δύο πλευρές του Ατλαντικου. Στήν Ευρώπη ομιλουσαν γιά τά «αγκάθια» της συναντήσεως κορυφης, παρουσιάζοντας δημοσκοπήσεις πού έδειχναν χαμηλές προσδοκίες από αυτήν καί υπηρχαν καί κάποιες ακραιες φωνές πού χρησιμοποιουσαν ακόμη καί τήν λέξη «προδοσία» γιά τό ενδεχόμενο νά επιβάλλουν οι ΗΠΑ μιάν ειρήνη πού θά σήμαινε απόδοση ουκρανικων εδαφων στήν Ρωσσία.

Στήν άλλη πλευρά επικρατουσε αισιοδοξία. Επισήμως ο Πρόεδρος Τράμπ προέβαινε σέ δηλώσεις πού ανεδείκνυαν αισιοδοξία μέ αρκετή δόση φιλαρέσκειας. «Ο Πούτιν δέν θά τά βάλει μαζί μου» ανέφερε μάλιστα κάποια στιγμή. Όμως διατηρουσε ανοικτό καί τό ενδεχόμενο νά μήν διευθετηθουν όλα διά μιας, μιλωντας καί γιά δεύτερη συνάντηση πού θά μπορουσε νά ακολουθήσει. Εκει η περιρρέουσα φιλολογία έθετε τό ενδεχόμενο νά υπάρξει συνάντησις καί μέ τόν Ζελένσκυ, ενω μόνο σέ κάποιες δυτικές πρωτεύουσες κυβερνητικοί αξιωματουχοι ψέλλιζαν ότι σέ αυτήν τήν δεύτερη συνάντηση θά μπορουσαν νά μετέχουν καί Ευρωπαιοι ηγέτες.

Σημασία όμως έχουν σέ τέτοιες περιπτώσεις οι ανεπίσημες δηλώσεις. Καί υπηρξαν πολλές τέτοιες στήν Αμερική. Οι περισσότερες ανέδειξαν ένα κλιμα αποστασιοποιήσεως από τήν Ευρώπη. Πολλοί έδιδαν ιδιαίτερη σημασία στόν τόπο πού επελέγη γιά τήν συνάντηση. Ετόνιζαν ότι οι ΗΠΑ καί η Ρωσσία ειναι γειτονικές χωρες καί τά μεταξύ τους σύνορα ειναι στήν Αλάσκα. Άλλοι, οι περισσότεροι μάλιστα, υπεγράμμιζαν τίς προοπτικές επιχειρηματικων συνεργασιων μέ τήν Ρωσσία τονίζοντας τήν τεράστια δυναμική πού υπάρχει σέ αυτές σέ αντίθεση μέ τίς περιορισμένες δυνατότητες των συμπαραγωγων μέ τήν Ευρώπη. «Αρκετά έχουμε συρθει από τούς Ευρωπαίους σέ αποφάσεις πού απέβησαν εις βάρος των συμφερόντων μας» επεσήμαιναν σχεδόν ομοφώνως οι επιχειρηματικοί κύκλοι των ΗΠΑ πού προσέθεσαν ότι ειναι καιρός οι ΗΠΑ νά «απογαλακτισθουν».

Νά σημειωθει ότι υπάρχει μιά ταυτότης αντιλήψεων όσον αφορα τήν ενεργειακή πολιτική. Γιά τήν Ρωσσία ειναι ζήτημα επιβιώσεως η εμπορία πετρελαίου, φυσικου αερίου καί εν γένει ορυκτων καυσίμων. Ο Τράμπ έχει καταστήσει σαφη τήν πρόθεσή του γιά όλο καί περισσότερες γεωτρήσεις («drill baby drill», όπως έλεγε μέ έμφαση σέ όλες τίς προεκλογικές εμφανίσεις του.) Η Ευρώπη όμως, χαμένη στόν κυκεωνα των κανονιστικων διατάξεων πού έχει εισαγάγει καί πού έχουν σκοτώσει τήν επιχειρηματικότητα, αναζητει λύσεις στήν αποανθρακοποίηση καί στήν λεγομένη «καθαρή» ενέργεια. Αποστασιοποιειται όλο καί περισσότερο από τήν πολιτική των ΗΠΑ, οι οποιες δέν βλέπουν νά υπάρχει πλέον κοινό έδαφος. Απ’ εναντίας οι απόψεις τους ταυτίζονται σέ μεγάλο βαθμό μέ τίς ρωσσικές, οπότε ειναι μαλλον ει βέβαιον ότι η απ’ ευθείας συνεννόησις θά αποδώσει καρπούς.

Ο Πρόεδρος Πούτιν, όπως θά περίμενε κανείς από έναν ηγέτη μέ τήν δική του προϊστορία, παρέμενε σιωπηλός. Σφίγγα. Όπως ακριβως καί όλοι οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του, μέ πρωτον τόν υπουργό Εξωτερικων Σεργκέι Λαβρώφ, ο οποιος έφθασε στήν Αλάσκα μέ σπόρ ένδυση καί μέ ένα μπλουζάκι μέ τήν επιγραφή CCCP, τά αρχικά δηλαδή της Σοβιετικης Ενώσεως. Πρόκειται γιά ένα μήνυμα μέ σημασία, καθώς ο Ρωσσος υπουργός Εξωτερικων δηλώνει μέ αυτόν τόν τρόπο ότι η χώρα του γίνεται καί πάλι μεγάλη δύναμις.

Οι δύο Πρόεδροι έχουν μπροστά τους κείμενα εργασίας τά οποια έχουν διαμορφώσει οι συνεργάτες τους μετά μακρές διαβουλεύσεις, οι οποιες οδήγησαν σέ κοινούς τόπους κατά τήν πρόσφατη επίσκεψη του ειδικου απεσταλμένου Στήβ Γουίτκοφ στήν Μόσχα. Ούτε τά κείμενα αυτά ούτε τά συμπεράσματα του ειδικου απεσταλμένου ετέθησαν υπ’ όψιν των Ευρωπαίων ηγετων, οι οποιοι αγωνιουν γιά τό πως θά ειναι τό αύριο μετά μιάν απ’ ευθείας συνεννόηση ΗΠΑ – Ρωσσίας.

Βεβαίως κατά τήν τελευταία σύνοδο του ΝΑΤΟ επανεβεβαιώθησαν οι δεσμεύσεις της Ουάσιγκτων γιά τήν ασφάλεια των Ευρωπαίων συμμάχων τους. Αλλά ήδη ηταν σαφές ότι αυτές δίδονται μέ τούς όρους των ΗΠΑ, όχι μέ βάση τούς ευσεβεις πόθους των Ευρωπαίων. Αυτοί συνοψίζονται στήν παράθεση ζητημάτων πού αφορουν στήν Ουκρανία καί πού στήν πραγματικότητα αποβλέπουν στήν υπονόμευση της ειρηνευτικης συμφωνίας. Ομιλουν γιά τίς εδαφικές αξιώσεις, τίς εγγυήσεις ασφαλείας, τίς διεθνεις κυρώσεις καί τήν οικονομία, τά εγκλήματα πολέμου καί τίς αποζημιώσεις. Στίς ΗΠΑ όλα αυτά αντιμετωπίζονται ως προφάσεις των Ευρωπαίων γιά νά διατηρήσουν κάποιο ρόλο στήν διαμόρφωση των εξελίξεων.

Η στάσις όμως αυτή επιτείνει τά αρνητικά αισθήματα πού έχουν αναπτυχθει στίς ΗΠΑ γιά τήν ΕΕ. Έτσι η αυριανή ημέρα προδιαγράφεται νά ανοίγει τόν δρόμο αμέσου συνεννοήσεως Τράμπ-Πούτιν μέ τούς ηγέτες της ΕΕ νά μένουν στό περιθώριο.