Η σύγχρονη Ελλάδα είναι σίγουρα απ’ τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες όπου η απεριόριστη επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος μερίδας πολιτών της έρχεται σε ευθεία σύγκρουση, εδώ και χρόνια, με το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου.
Μια απ’ τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες όπου το κράτος (πολιτική έκφραση του εθνικού συνόλου που έχει το μονοπώλιο χρήσης νόμιμης εξουσίας επ’ αυτού) εκδηλώνει διαχρονικά την αδυναμία του να ελέγξει τις ιδιωτικές τάσεις για κέρδος απ’ τη στιγμή που τις κατοχυρώνει θεσμικά και τις ενισχύει προγραμματικά με την εντύπωση ότι συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου.
Σ’ αυτήν τη βάση της κοινωνικής δομής στην Ελλάδα που ανατροφοδοτεί ανέκαθεν την τάση των λίγων για αλόγιστο και ανεξέλεγκτο ιδιωτικό πλουτισμό(άγρια εκμετάλλευση των στοιχείων της φύσης, θαλασσών, ποταμών κλπ, από βιομηχανικές μονάδες και μεγάλες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις με σκοπό το υλικό κέρδος των ιδιοκτητών τους) βρίσκεται η αιτία της σταδιακής υποτίμησης της αξίας του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.
Αιτία που οδήγησε σταδιακά στην μεταβολή, την αλλοίωση της φυσιογνωμίας του. Οδήγησε στην αλόγιστη καταστροφή του φυσικού χώρου στον οποίο ζούμε, αλλά και την καταστροφή των μνημείων που ο πολιτισμός αιώνων μάς κληροδότησε.
Ένα τέτοιας έκτασης και επικινδυνότητας κακό δεν μπόρεσε φυσικά να αντιμετωπιστεί με αισθητική ή άλλου είδους θεραπευτική αγωγή παρά μόνο με την πολιτική, γιατί το πρόβλημα προστασίας του περιβάλλοντος είναι θέμα πολιτικό, όπως πολιτικά είναι όλα τα θεμελιώδη προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα έθνος και, εν προκειμένω, το έθνος μας.
Είναι και θέμα Παιδείας, επίσης, απ’ τη στιγμή που είναι καθήκον του σχολείου η ευαισθητοποίηση του μαθητή απέναντί του και η απόκτηση ηθικών αξιών που θα τον βοηθήσουν να αναπτύξει περιβαλλοντική συνείδηση, για να μάθει να σέβεται και να προστατεύει το περιβάλλον.
Να μάθει να σέβεται τη γη, τους ανθρώπους, τα ζώα και τα φυτά. Να μάθει να σέβεται τη γη των προγόνων μας, τους κάμπους, τα βουνά και τα δάση μας, όπου βρίσκουν καταφύγιο χιλιάδες ζωντανοί οργανισμοί που επιβιώνουν χάρη στην ανάσα των φυτών και των δέντρων.
Να μάθει να σέβεται και το άλλο αρχέτυπο σύμβολο πλην της γης, τη θάλασσα, τα ποτάμια, τα θαλάσσια ρεύματα, το υγρό στοιχείο εν ολίγοις του τόπου μας. Κι όταν μάθει να σέβεται όλα αυτά, θα αναγνωρίσει και την αξία του περιβάλλοντος στη ζωή μας.
Θα καταλάβει τη συλλογική μας ευθύνη για την προστασία του ελληνικού περιβάλλοντος, ώστε να επιτευχθεί η οικολογική ισορροπία που προσδοκούμε. Αυτήν την ευθύνη θα έπρεπε να αναλάβουν χρόνια τώρα οι πολιτικοί του τόπου μας και κυρίαρχα οι εκάστοτε κυβερνώντες οι οποίοι – υποτίθεται – απ’ τις θέσεις της εξουσίας τους εκπονούν προγράμματα σύζευξης των σχεδίων γύρω απ’ το περιβάλλον και των πολιτικών απασχόλησης με ορίζοντα προοπτικής την αειφόρο βιώσιμη ανάπτυξη της πατρίδας μας.
Και το ”υποτίθεται” δεν είναι κινδυνολογικό ούτε στοχεύει στην υποτίμησή τους, αλλά παραπέμπει ευθέως σε κινήσεις πολιτικής φλυαρίας επιπέδου επικοινωνίας. Κάτι που δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει, γιατί παράγει επαναληπτικά τα ίδια αποκαρδιωτικά αποτελέσματα.
Αποτελέσματα καταστροφής λόγω ημιτελούς έως ανύπαρκτης στρατηγικής για το περιβάλλον, το οποίο επί τριάντα χρόνια παίζει τον ρόλο της Ιφιγένειας στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα που καίγεται κάθε καλοκαίρι και εκπέμπει σε απευθείας μετάδοση εικόνες καμένης γης…
Κάθε καλοκαίρι καίγονται χιλιάδες στρέμματα στην πατρίδα μας, σπίτια, χωριά, οικισμοί, περιαστικά και επαρχιακά δάση (σπαρτοχώραφα και πευκοδάση τα περισσότερα φορτωμένα και περικυκλωμένα από πληθυσμούς ζώων, φυτών και ερπετών, η επιβίωση των οποίων είναι εξαρτημένη από’ αυτά, γιατί τα δέντρα είναι φύλακες και προστάτες τους).
Κάθε καλοκαίρι, όπως το φετινό, χιλιάδες στρέμματα γης γίνονται στάχτη. Σπίτια, επαγγελματικές στέγες, μικρές και μεγάλες καλλιέργειες, μικρές και μεγάλες βιοτεχνίες, πυκνόφυτα δάση, όλα βυθίζονται στον καπνό και ξεφυσάνε παραδομένα στις φλόγες, που τα περιζώνουν.
Κι όταν καταλαγιάζει το κακό, κάτω από βροχή από στάχτες, αποκαλύπτονται οι μακάβριοι ”σκελετοί” των σπιτιών (σαν ανθρώπινα σκέλεθρα) μπροστά στα μάτια των ιδιοκτητών τους, που αποστρέφουν με πόνο το πρόσωπό τους, για να μην βλέπουν τις καμένες περιουσίες τους.
Οι φωτιές εξακολουθούν να μαίνονται ανά την Ελλάδα, όπως και οι πολιτικές αντιδικίες, οι συγκρίσεις και οι αναλύσεις ειδικών και μη οι οποίοι προετοιμάζουν το πολιτικό έδαφος γι’ αυτό που θα ακολουθήσει.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εντωμεταξύ, τα live βίντεο απ’ τις πυρόπληκτες περιοχές, όπως και οι συζητήσεις δίνουν και παίρνουν:
– Τα δέντρα και η γη καπνίζουν ακόμα στην ΒΑ Αττική…
– Ολοκληρωτική η καταστροφή στην κοινότητα Αφιδνών…
– Καίγεται η Ηλεία…
– Καίγεται η αρχαία Ολυμπία..
– Καίγεται η ΒΑ Αττική…
– Η Λίμνη Ευβοίας παραδόθηκε στις φλόγες…
– Φταίει η κυβέρνηση, το κράτος, η γραφειοκρατία…
– Φταίνε, αλλά όχι όσο οι προηγούμενοι που μας κυβέρνησαν και κουβαλάνε στις πλάτες τους εκατόμβη νεκρών…
Τα λαϊκά δικαστήρια πάνε και έρχονται στα κοινωνικά δίκτυα και το φταίξιμο μοιράζεται στους νυν και τους πρώην. Και επειδή παρατραβάει το κακό με το μπαλάκι των ευθυνών να πετιέται από την κυβέρνηση στην αντιπολίτευση και τούμπαλιν, βγήκε ο πρωθυπουργός στα Μέσα με απολογητικό ύφος.
”Τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου”, θα μου πείτε. ”Κυβερνήσεις πέφτουν και ανεβαίνουν ανά τον κόσμο εξαιτίας των φυσικών καταστροφών, αλλά ‘στη χώρα όπου ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα και κοκκινίζει η σταφυλή και θάλλει η ελαία’ (κατά τον ποιητή Άγγελο Βλάχο) ‘όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν’.
Το ξέρουμε ότι είμαστε ευάλωτοι σαν χώρα απ’ τις πυρκαγιές, αλλά αφού το ξέρουμε δεν έπρεπε να προλάβουμε το κακό στη γέννησή του, πολύ περισσότερο υπό το φάσμα της ραγδαία εξελισσόμενης κρίσης της κλιματικής αλλαγής;
Η ανεπάρκεια των πυροσβεστικών μας δυνάμεων (επίγειων, εναέριων και σε επίπεδο έμψυχου δυναμικού) είχε επισημανθεί ήδη μήνες πριν, αλλά δεν έγινε τίποτα επ’ αυτού. Όπως δεν έγινε τίποτα με την χρονίζουσα αθλιότητα της άναρχης δόμησης, τη διαχρονική γραφειοκρατία και την έλλειψη πυρασφάλειας.
Όλα αυτά μαζί ρίχνουν την ευθύνη στο κράτος, την κυβέρνηση, τον τρίτο ενδεχομένως δάχτυλο (βλ. Τουρκία), αλλά και την νοοτροπία των Ελλήνων της εποχής μας, την αφέλεια, την αφροντισιά και την έλλειψη αλληλέγγυας συνείδησης. Συνείδησης που είχαν κάποτε σε μεγάλο βαθμό, αλλά τώρα έχει ξεφτίσει κι αυτό τους κάνει να κλείνουν τα αυτιά τους όταν ”σφυρίζουν τα δρεπάνια σε άλλο χωράφι” αγνοώντας πως το κακό θα χτυπήσει σύντομα και στην πόρτα τους…
Με δεδομένα αυτά το ορατό μέλλον διαγράφεται ζοφερό για τη χώρας μας (όπως και για όλο τον πλανήτη), λαμβανομένης υπόψη και της κλιματικής αλλαγής που βαίνει κλιμακούμενη. Και επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για να θεραπεύσουμε την τελευταία, επείγει να βρούμε λύσεις για αντιμετώπιση των συνεπειών της στον τόπο μας, αφού παραδεχτούμε – σε κυβερνητικό επίπεδο – τα λάθη μας.
Λάθη που έχουν να κάνουν με την απομάκρυνση 5.000 ανεμβολίαστων πυροσβεστών και την μη αναπλήρωσή τους, την υποτίμηση της προσφοράς των εθελοντών και την μη έγκαιρη αξιοποίησή τους, την έλλειψη μηχανοκίνητων και πτητικών μέσων, καθώς και την έλλειψη προσωπικού στο Πυροσβεστικό Σώμα, όπως ανέφερα παραπάνω.
Πολύ φοβάμαι ωστόσο, δεδομένων και των τεκτονικών αλλαγών που συντελούνται στον κόσμο λόγω της σφοδρότητας της κλιματικής αλλαγής, ότι και αυτά τα μέτρα δεν θα είναι ικανά συν τω χρόνω, για να σταματήσουν την πύρινη εκδοχή της.
Γι’ αυτό αξίζει να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες αντιμετώπισης της υπερθέρμανσης στις υποδομές μας. Μια καλή ιδέα είναι, φερ’ ειπείν, η αντικατάσταση της ασφάλτου των δρόμων (που ανεβάζει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος χώρου κατά 2 βαθμούς Κελσίου) από υλικά που αντέχουν σε ακραίες θερμοκρασίες.
Μια άλλη ιδέα είναι η πλήρης υπογειοποίηση ηλεκτροδότησης και επικοινωνιών, ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος διακοπής του ρεύματος κατά την ώρα της κλιματικής κρίσης. Συμπληρωματικά στο μέτρο αυτό θα μπορούσε το κράτος να διαθέσει και οικιακές μπαταρίες για την ενεργειακή ασφάλεια και την αυτονομία των νοικοκυριών.
Και μια μιλάμε για σπίτια και νοικοκυριά, καλό θα ήταν να κοινοποιηθεί απ’ την Πολιτεία στους πολίτες η ανάγκη για δροσισμό των κτιρίων μέσω χρήσης γεωθερμίας, σκίασης, τοποθέτησης ανεμιστήρων και κλιματιστικών, με μια προϋπόθεση:
Οι εξωτερικές μονάδες των τελευταίων να στεγάζονται σε κυτία που θα τις προστατεύουν από πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίας, ώστε να μπορούν λειτουργούν και κάτω από ακραίες καιρικές συνθήκες.
Άφησα τελευταίο το πιο σημαντικό απ’ τις προτεινόμενες λύσεις που σίγουρα θα αποδειχθούν επωφελείς αν λειτουργήσουν συνδυαστικά, παράλληλα. Και το τελευταίο έχει να κάνει με τη διαχείριση υδάτινων πόρων.
Διαχείριση που πρέπει να εφαρμόσουμε ατομικά και συλλογικά ξέροντας πόσο απαράμιλλη είναι η δυνατότητα του νερού να απορροφά μεγάλες ποσότητες θερμότητας. Με δεδομένο αυτό, το κράτος θα πρέπει να εφαρμόσει ως άμεση λύση (η οποία μπορεί να υλοποιηθεί τάχιστα) τη δεντροφύτευση των πεζοδρομίων και των νησίδων σε όλο το οδικό δίκτυο ώστε να αυξηθεί η σκίαση.
Θα πρέπει ακόμα να προφυλάξει απ’ τις πυρκαγιές τα περιαστικά δάση που τροφοδοτούν με οξυγόνο τις πόλεις αναδασώνοντάς τα κατά περιόδους και αντιμετωπίζοντάς τα διαχειριστικά ως εθνικά πάρκα, ώστε να τροφοδοτούνται με νερό σε τακτά διαστήματα ακόμα και σε περιόδους λειψυδρίας.
Βασική προϋπόθεση, ασφαλώς, για την πραγμάτωση των όσων ανέπτυξα είναι η βούληση της Πολιτείας και η βούληση των πολιτών, οι οποίοι είναι καιρός να καταλάβουν ότι πρέπει να προσαρμόσουν τον τρόπο ζωής και το περιβάλλον τους στην κλιματική αλλαγή εγκαταλείποντας την αμεριμνησία των δεκαετιών του παρελθόντος.
Είναι καιρός να καταλάβουν, επίσης, ότι τα λάθη, οι παραλείψεις και η ολιγωρία της κυβέρνησης θα κριθούν και θα κατακριθούν σ’ όλο το εύρος τους (όπως έγινε και με τα εγκληματικά λάθη της προηγούμενης) με το πέρας του πύρινου εφιάλτη.
Ο ίδιος, άλλωστε, ο πρωθυπουργός μίλησε για κριτική και αυτοκριτική στην ώρα τους. Όχι τώρα που οι πυροσβέστες, οι αεροπυροσβέστες, οι εθελοντές και οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας δίνουν μάχη πρώτης γραμμής με τις φλόγες.
Αν δε σεβόμαστε τον άνθρωπο που εκλέξαμε για πρωθυπουργό ώστε να περιμένουμε τη στιγμή αναγνώρισης των λαθών του και γνωστοποίησης της στρατηγικής αναπλήρωσης των απωλειών, οφείλουμε να σεβαστούμε τουλάχιστον αυτούς…
Η εποχή της κυβερνητικής αμεριμνησίας, ανικανότητας ή δολιότητας [στα καμένα της Β. Εύβοιας είχαν εκδοθεί κρατικές άδειες (γερμανικής προέλευσης) ανεμογεννητριών-130MW από τις αρχές Ιουλίου, αν και τις είχαν απορρίψει οι Δήμοι], όπως και του αντιπολιτευτικού σαλτιμπαγκισμού που έμαθε να υποκαθιστά την εντός ορίων άσκηση πολιτικής κριτικής και φρασεολογίας από επικοινωνιακές βωμολοχίες και χυδαιότητες. είναι καιρός να πάρει τέλος…
Κρινιώ Καλογερίδου (Βούλα Ηλιάδου, συγγραφέας)