Με τον πόλεμο να τραβά σε μάκρος, κάποιοι από τα εκατομμύρια πρόσφυγες της Ουκρανίας αρχίζουν να σκέφτονται να εγκατασταθούν μόνιμα στις χώρες όπου βρίσκονται αυτή την στιγμή σε όλη την Ευρώπη, γεγονός που αποτελεί πρόκληση για την ανοικοδόμηση της οικονομίας όταν τελικά σιγήσουν τα όπλα.
Μελέτες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δείχνουν ότι η μεγάλη πλειονότητα των Ουκρανών που έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους θέλει να επιστρέψει κάποια μέρα αλλά μόνο ένας στους δέκα σχεδιάζει να το κάνει σύντομα. Σε προηγούμενες προσφυγικές κρίσεις, για παράδειγμα στη Συρία, η επιθυμία των προσφύγων να επιστρέψουν στα σπίτια τους εξασθένησε με το πέρασμα του χρόνου, σύμφωνα με μελέτες της UNHCR.
Το Reuters συνομίλησε με τους επικεφαλής εταιριών που τώρα λένε ότι αντιμετωπίζουν την πιθανότητα πολλοί πρόσφυγες να μην επιστρέψουν και ότι το εργατικό δυναμικό θα συνεχίσει να συρρικνώνεται για τα επόμενα χρόνια.
Ο Βολοντίμιρ Κόστιουκ, διευθύνων σύμβουλος της Farmak, μιας από τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρίες της Ουκρανίας, με σχεδόν 3.000 εργαζομένους και πάνω από 7 δισεκ. χρίβνια (200 εκατ. δολάρια) σε έσοδα τον χρόνο πριν από τον πόλεμο, δήλωσε ότι με τόσους πολλούς ανθρώπους στο εξωτερικό, αυτούς που έχουν καταφύγει σε άλλες περιοχές της χώρες ή έχουν καταταγεί στις ένοπλες δυνάμεις, ο ίδιος αντιμετωπίζει έλλειψη σε ειδικούς εργαστηρίου και παραγωγής.
«Πρέπει να προσπαθήσουμε κάπως να τους φέρουμε πίσω στην Ουκρανία διότι ήδη βλέπουμε ότι όσο περισσότερο χρόνο οι άνθρωποι είναι στο εξωτερικό, τόσο λιγότερο θέλουν να επιστρέψουν», δήλωσε ο Κόστιουκ.
Οι άνδρες σε στρατεύσιμη ηλικία απαγορεύεται να φύγουν από την Ουκρανία, άρα οι γυναίκες σε εργάσιμη ηλικία και τα παιδιά αποτελούν την πλειονότητα των προσφύγων.
Ωστόσο πολλοί είναι εκείνοι που είτε έχουν διαφύγει παράνομα από την Ουκρανία, για να αποφύγουν να σταλούν στο μέτωπο και να πεθάνουν για τον Ζελένσκι είτε κρύβονται στις πόλεις και τα χωριά της αχανούς Ουκρανίας.
Γεωκτηνοτροφικές μονάδες, εργοστάσια και καταστήματα έχουν ερημώσει, χάνοντας σχεδόν όλο το προσωπικό τους.
Τα άτομα (άνδρες και γυναίκες) με υψηλή μόρφωση και κατάρτιση που έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία είναι εξαιρετικά απίθανο να επιστρέψουν στην πατρίδα τους σύντομα.
Η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού πλήττει επίσης την καταναλωτική ζήτηση μακροπρόθεσμα.
Ο όμιλος Fozzy, που λειτουργεί μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, άνοιξε εκ νέου καταστήματα σε περιοχές γύρω από το Κίεβο ύστερα από την αποχώρηση της Ρωσίας από την περιοχή. Αλλά η παρουσία του είναι ακόμα περιορισμένη, δήλωσε ο Ντμίτο Τσινγκάνκοφ, διευθυντής της Fozzy αρμόδιος για τις νέες γραμμές παραγωγής.
«Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ανάκαμψη όταν έχουμε πολλά εκατομμύρια ανθρώπους που απλά δεν αγοράζουν τίποτα: δεν βρίσκονται στην χώρα», δήλωσε ο Τσιγκάνκοφ.
Το πρόβλημα του ουκρανικού πληθυσμού ξεπερνά το θέμα των εκατομμυρίων προσφυγών. Υψηλό ποσοστό των πολιτών είναι μεγάλης ηλικίας και ο δείκτης γονιμότητας της χώρας, ήδη ένας από τους χαμηλότερους παγκοσμίως, εκτιμάται ότι υποχώρησε στο 0,7 από το 0,9 από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος, λέει η Έλλα Λιμπάνοβα, μια από τις πλέον έγκριτες δημογράφους της χώρας στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών. Ένα εκατομμύριο άνθρωποι μάχονται κατά των Ρώσων, εκατομμύρια άλλοι ζουν σε εδάφη που κατέλαβε η Μόσχα ή έχουν μεταφερθεί στη Ρωσία. Η ουκρανική κυβέρνηση δεν δημοσιοποιεί στοιχεία για τις απώλειες.
Εκατοντάδες χιλιάδες ωστόσο έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί τους τελευταίους μήνες. Ο φόρος αίματος είναι δυσβάσταχτος για την Ουκρανία της οποίας ο πληθυσμός έχει συρρικνωθεί δραματικά.
Η Λιμπάνοβα προειδοποίησε επίσης ότι μόλις αρθούν οι περιορισμοί που ισχύουν κατά την περίοδο του πολέμου για την έξοδο ανδρών εκτός χώρας, πολλοί είναι αυτοί που μπορεί να θελήσουν να ακολουθήσουν τις οικογένειές τους στο εξωτερικό. «Ένας τεράστιος κίνδυνος είναι ότι οι άνδρες θα φύγουν», δήλωσε. «Θα χάσουμε νέους, δραστήριους, μορφωμένους άνδρες με προσόντα. Αυτό είναι το πρόβλημα».
Με τη Ρωσία να κατέχει τώρα περίπου το ένα πέμπτο του εδάφους της χώρας, η Λιμπάνοβα εκτιμά ότι ο πληθυσμός σε περιοχές που ελέγχονται από το Κίεβο μπορεί να είναι ήδη έως 28 εκατ. συγκριτικά με την εκτίμηση (και όχι επίσημα στοιχεία!!) της κυβέρνησης για 41 εκατ. πριν από την εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.
Υπάρχουν βέβαια ακόμα πιο δραματικές (και πιο κοντά στην πραγματικότητα) εκτιμήσεις που κάνουν λόγο για περίπου 50% πληθυσμιακές απώλειες σε σχέση με τα προπολεμικά επίπεδα!!
Ακόμα και πριν από τον πόλεμο ο ουκρανικός πληθυσμός συρρικνωνόταν.
Όταν έγινε ανεξάρτητη το 1991, η Ουκρανία είχε περίπου 52 εκατ. ανθρώπους. Η απογραφή του 2001 –η μοναδική στη χώρα έως τώρα– κατέγραψε πληθυσμό 48,5 εκατ. Ανάλογα με το πόσο θα διαρκέσουν οι συγκρούσεις και πόσοι πολλοί άνθρωποι θα εγκατασταθούν στο εξωτερικό, ο ουκρανικός πληθυσμός αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω.
Το Κέντρο Οικονομικής Στρατηγικής της Ουκρανίας εκτίμησε ότι από 860.000 έως 2,7 εκατ. Ουκρανοί ίσως παραμείνουν στο εξωτερικό μόνιμα, σύμφωνα με δημοσκόπηση τον Φεβρουάριο μεταξύ 1.000 και πλέον προσφύγων σε χώρες της ΕΕ. Ως εκ τούτου, η οικονομία μπορεί να χάνει 2,55%-7,71% του ΑΕΠ της κάθε χρόνο, σύμφωνα με το Κέντρο.