Σοκ στον Ορθόδοξο κόσμο
ΟΡετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει διάφορα θέματα στα οποία καταφεύγει όταν θέλει να ξεπεράσει δυσκολίες και προβλήματα που αφορούν τις βασικές του επιλογές είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό της Τουρκίας.

Και ένα από αυτά είναι η θρησκεία. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Ερντογάν προέρχεται από ένα ρεύμα που κατεξοχήν αμφισβήτησε πτυχές της προσπάθειας του Κεμάλ να γίνει η Τουρκια ένα κοσμικό κράτος.

Όλες οι παραλλαγές του «πολιτικού Ισλάμ» στην Τουρκία έβαζαν στο στόχαστρό τους τις αποφάσεις του Κεμάλ που κατά τη γνώμη τους υποβάθμιζαν τον ισλαμικό χαρακτήρα της Τουρκίας, όπως ήταν για παράδειγμα οι περιορισμοί που υπήρχαν ως προς τη χρήση της μαντίλας.

Μικρή σημασία είχε ότι το Ισλάμ αποτέλεσε πάντα ένα υπόβαθρο για τον κορμό της τουρκικής εθνικής ταυτότητας και ότι ο Κεμάλ κυρίως ήθελε τη ρήξη με την οθωμανική παράδοση και τον εξευρωπαϊσμό της Τουρκίας· ούτως ή άλλως αυτές οι μάχες αφορούν συμβολικές διαστάσεις αλλά και συμβολικές προσλήψεις της πραγματικότητας.

Διάγγελμα Ερντογάν για την βεβήλωση της Αγίας Σοφίας
Τα ”σημάδια”
Τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν “σημάδια” που έδειχναν ότι η… επίσημη ταυτότητα της Αγιάς Σοφιάς -αυτή του μουσείου δηλαδή – βρισκόταν σε κίνδυνο. Το 2016 ήταν η πρώτη φορά που έγινε μουσουλμανική προσευχή, ύστερα από το 1935. Οι προκλήσεις εντάθηκαν, μετά την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας στα τέλη του 2019, να μετατραπεί σε τέμενος η Μονή της Χώρας, γνωστή σήμερα ως Καριγιέ Τζαμί.

Υπήρξε ελληνικό χριστιανικό μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη και μετατράπηκε από τους Οθωμανούς σε τζαμί κατά το 16ο αιώνα, ενώ από το 1958 λειτουργούσε ως μουσείο… Έτσι, “άνοιξε” ο δρόμος για την Αγιά Σοφιά. Σε αυτό το σημείο, να αναφέρουμε επίσης ότι το 2013, ανάλογη απόφαση υπήρξε για την Αγιά Σοφιά στην Τραπεζούντα.

Τον Μάρτιο του 2020 μία ηχογράφηση προσευχής έγινε στο εσωτερικό της Αγιάς Σοφιάς, με οχτώ κάμερες και οχτώ μικρόφωνα, εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού. Δύο μήνες αργότερα, ανήμερα της επετείου της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, διαβάστηκε το Κοράνι, με τον Ερντογάν να είναι “παρών” μέσω γιγαντοοθόνης…

Και αυτή ήταν η τελευταία “πράξη”, πριν έρθει η επίσημη ανακοίνωση ότι το ζήτημα της Αγιάς Σοφιάς θα μεταφερόταν στο τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας.