Τα “παρακάλια” της Άγκυρας σε Κάιρο και το “όχι” της Αιγύπτου
Στο δεύτερο εξάμηνο του 2020 η Τουρκία προσπαθεί να αναδειχθεί ως ο κύριος πρωταγωνιστής στη Βόρεια Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο, πλησιάζοντας όλο και πιο κοντά σε περιοχές όπου το Κάιρο τις θεωρεί ως “δικής του εμβέλειας”.

Τους τελευταίους μήνες, έχει καταστεί σαφές στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων στο Κάιρο ότι είναι απαραίτητο να «κόψουν τα φτερά» των φιλοδοξιών της Τουρκίας στην περιοχή, όπως το έθεσε πρόσφατα ένας Αιγύπτιος αξιωματούχος.

Τις τελευταίες εβδομάδες η ένταση που έχει προκύψει στην Ανατολική Μεσόγειο έχει προσελκύσει επίσης τη στρατιωτική παρουσία πολλών χωρών γύρω από την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Γαλλίας.

Για το Κάιρο, έπρεπε να γίνει κάτι.

Έτσι, όταν ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ Sameh Shoukry ανακοίνωσε στον Έλληνα ομόλογό του κ. Δένδια ότι το Κάιρο ήταν έτοιμο να διευθετήσει τις διαπραγματεύσεις για θαλάσσια σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο, αυτό αφορούσε αυτόματα και τον περιορισμό της ολοένα και πιο επεκτατικής εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας.

Ο μαχητικός τόνος της ομιλίας του κ. Δένδια κατά την υπογραφή της συμφωνίας με την Αίγυπτο ήταν σε πλήρη αρμονία με τις προθέσεις της Αιγύπτου στην περιοχή.

Η συμφωνία δίνει σε Αίγυπτο και Ελλάδα (και όχι στην Τουρκία), τη δυνατότητα να κατανείμουν θαλάσσιες περιοχές σε αμερικανικές εταιρείες, ειδικά μετά την είσοδο της αμερικανικής εταιρείας Chevron στη λεκάνη της Μεσογείου μέσω της απόκτησης των εταιρειών Noble Energy and Gas τον περασμένο μήνα.

«Μέχρι την τελευταία στιγμή, η Τουρκία συνέχιζε να μας στέλνει άμεσα μηνύματα, λέγοντας μας ότι δεν πρέπει να υπογράψουμε συμφωνία με την Ελλάδα, αλλά να συμφωνήσουμε μεταξύ μας διότι θα μας έδιναν περισσότερο θαλάσσια οικόπεδα», τόνισε ένας από τους Αιγύπτιους αξιωματούχους.

«Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία θα μπορούσε να μας δώσει περισσότερη έκταση στην ΑΟΖ μας, αλλά αυτό θα σήμαινε αυτόματα ότι θα έπρεπε να συμπλεύσουμε μαζί τους και όχι εναντίον τους στη Μεσόγειο, και αυτό είναι κάτι που δεν κάνουμε ποτέ», τόνισε ο ίδιος.

Υψηλόβαθμος πρώην Τούρκος διπλωμάτης και αρκετοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες την ίδια περίοδο δηλώνουν ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν ενεργά να μεσολαβήσουν στην ευρύτερη διαμάχη στη Μεσόγειο.

Σύμφωνα με τον διπλωμάτη και αξιωματούχους, οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στο Φόρουμ για το φυσικό αέριο EastMed (το φόρουμ που δημιουργήθηκε για τον συντονισμό του φυσικού αερίου τον Ιανουάριο του 2020, και το οποίο περιλαμβάνει την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ιορδανία και την Παλαιστίνη) για τρεις λόγους.

Πρώτον, θα έκανε τις επενδύσεις των αμερικανικών εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου πιο κερδοφόρες.

Δεύτερον, οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της διαμεσολάβησης και της ανεύρεσης μιας λύσης στη σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, διότι αυτή η κατάσταση κλονίζει σοβαρά την νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Τρίτον, οι ΗΠΑ θα ήθελαν να επιλύσουν το Κυπριακό και βλέπουν έναν στενότερο ελληνοτουρκικό συντονισμό στο φυσικό αέριο ως θετικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.

«Η Τουρκία προσπαθεί τώρα να αποκτήσει μόνιμη στρατιωτική παρουσία (καθώς και πολιτική και οικονομική επιρροή) στη Λιβύη, την οποία θα χρησιμοποιήσει για να επεκτείνει περαιτέρω τη σφαίρα επιρροής της στην Αφρική. Μια σημαντική πτυχή αυτής της στρατηγικής είναι οι φυσικοί πόροι», δηλώνει ξένος ειδικός.επισημαίνοντας ότι η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου έχει υποβάλει αίτηση στην Τρίπολη για άδεια εξερεύνησης στην ΑΟΖ της εμπλέκοντας έτσι και την Αίγυπτο.

Γνωρίζοντας καλά τη στρατηγική σημασία που θα μπορούσε να προσφέρει ένα πόδι στη Λιβύη, η Αίγυπτος άνοιξε κανάλια επικοινωνίας με το Μαρόκο και την Αλγερία, με πρόθεση να αποδυναμώσει την επιρροή της Τουρκίας, σύμφωνα με δύο Αιγύπτιους αξιωματούχους.

Το ιδεολογικό όραμα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στο πλαίσιο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) θέλει να καλύψει τα κενά περιφερειακής εξουσίας που δημιουργήθηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και μετά, όταν ο πόλεμος του Ιράκ και η σταδιακή υποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή δημιούργησαν νέες ανησυχίες για την ασφάλεια, αλλά και ευκαιρίες για την Τουρκία.

Τα τελευταία 10 χρόνια η Τουρκία έχει μετατραπεί σε μια αναθεωρητική δύναμη, λόγω εν μέρει λόγω της περιορισμένης συμμετοχής των ΗΠΑ στην περιοχή, ενώ η Άγκυρα κατάφερε να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία.

Ως τέτοια, τα τελευταία πέντε χρόνια περίπου, η Τουρκία εμφανίστηκε ως «τρίτος πόλος» στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, δηλαδή μια μεσαία δύναμη μεταξύ ΗΠΑ και ΝΑΤΟ αφενός, και της Ρωσίας αφετέρου, προσπαθώντας να επωφεληθεί τα μέγιστα.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ βρέθηκαν σε ένα ιστορικό δίλημμα: να «πειθαρχήσουν» την Τουρκία και να διακινδυνεύσουν να την ωθήσουν περαιτέρω στα χέρια της Ρωσίας και της Ευρασίας, ή να την παρακινήσουν χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση τύπου “μαστίγιο και καρότο”, προκειμένου να την κρατήσουν στη Δύση;

Φαίνεται ότι η Ουάσινγκτον έχει επιλέξει, ως επί το πλείστον, το τελευταίο και για αυτό ως αποτέλεσμα, συχνά παραβλέπει τον τουρκικό ρεβιζιονισμό, είτε στη Μέση Ανατολή είτε στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι η Τουρκία φαίνεται πρόθυμη να φιλοξενήσει περιστασιακά ή να εξυπηρετήσει ορισμένα συμφέροντα του ΝΑΤΟ, π.χ. στη Συρία, τη Λιβύη ή τον Εύξεινο Πόντο.

Βυθισμένη στη μέση της κρίσης της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία φαίνεται ικανοποιημένη στο να συνεχίσει όμως να προκαλεί συνεχώς παίζοντας στην κυριολεξία με την “φωτιά” αφού εκτιμά ότι μπορεί να το κάνει ανενόχλητη.