Η σημασία του αγωγού Μπάσρα -Άκαμπα
Λόγω των πρόσφατων αλλαγών και μετασχηματισμών τόσο στα περιφερειακά όσο και στα διεθνή συστήματα στη Μέση Ανατολή, λαμβάνουν χώρα νέες εξελίξεις σε επίπεδο συμμαχιών και συνεργασιών. Μία από τις σημαντικότερες από αυτές τις εξελίξεις είναι η δυνατότητα των πρόσφατων υψηλού επιπέδου επαφών μεταξύ του Ιράκ, της Αιγύπτου και της Ιορδανίας, επαφές που μετεξελίχθηκαν σε πολιτική και οικονομική εταιρική σχέση.

Η προσέγγιση μεταξύ του τρίο Καΐρου-Βαγδάτης-Αμμάν, που λαμβάνει χώρα σταδιακά από το 2003, ενισχύθηκε με τη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στο Αμμάν, την πρωτεύουσα της Ιορδανίας, τον Αύγουστο του 2020 και κορυφώθηκε μετά τη σύνοδο κορυφής που πραγματοποιήθηκε στη Βαγδάτη τον Ιούνιο του 2021. Μετά από αυτήν την σύνοδο στην Αίγυπτο είχε βρεθεί ο Έλληνας πρωθυπουργός υπενθυμίζεται.

Στη σχετική δήλωση μετά από την Σύνοδο εκείνη αναφέρθηκε ότι έχουν ληφθεί μια σειρά μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των οικονομικών δεσμών, της δημιουργίας κατανομής πόρων και του διπλασιασμού του όγκου των συναλλαγών. Οι τρεις ηγέτες αποφάσισαν επίσης να ενισχύσουν τον συντονισμό μεταξύ μηχανισμών ασφαλείας και πληροφοριών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και των κυβερνοεπιθέσεων και ανακοίνωσαν ότι θα ενεργήσουν από κοινού για την πρόληψη των δραστηριοτήτων των εχθρικών στοιχείων και των ευκαιριών δημιουργίας διαφόρων πλατφορμών.

Ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Σίσι, εκτός από την τριμερή σύνοδο κορυφής, πραγματοποίησε χωριστές συναντήσεις με τον Ιορδανό Βασιλιά Αμπντάλα και τον πρωθυπουργό του Ιράκ Μουσταφά αλ-Καζίμι. Κατά τη διάρκεια της ιδιωτικής συνάντησης μεταξύ του Σίσι και του Βασιλιά της Ιορδανίας, συζητήθηκαν η ενίσχυση των διμερών σχέσεων αλλά κυρίως των οικονομικών σχέσεων. Κατά τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό του Ιράκ, δηλώθηκε ότι εκτός από την ενίσχυση των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων, ανταλλάχθηκαν απόψεις για διάφορα περιφερειακά ζητήματα. Ο δυναμισμός του Σίσι είναι μια άλλη εκδήλωση της πρόσφατης αύξησης του ακτιβισμού της εξωτερικής πολιτικής της Αιγύπτου.
Ο αγωγός

Η υπόθεση “κλειδί” όμως είναι άλλη. Η αύξηση των διπλωματικών επαφών και του διαλόγου μεταξύ των τριών χωρών μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα στο πλαίσιο του έργου του πετρελαιαγωγού που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί μεταξύ της Μπάσρα και της Άκαμπα, θέμα το οποίο περιλαμβάνεται εσχάτως στην ημερήσια διάταξη. Αυτό το έργο, το οποίο είχε προγραμματιστεί να κατασκευαστεί μεταξύ Ιράκ και Ιορδανίας, αλλά δεν μπορούσε να υλοποιηθεί λόγω προβλημάτων ασφαλείας, θεωρείται ως δυνητικός πόρος πετρελαίου από την Αίγυπτο.

Η αιγυπτιακή διοίκηση θα ήθελε την επέκταση του έργου ώστε να συμπεριληφθεί η Αίγυπτος σε αυτό και για αυτό το θέμα ήταν στην ημερήσια διάταξη κατά τη διάρκεια των τριμερών συνομιλιών κορυφής. Το Κάιρο στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου σημείου εμπλοκής για τη χώρα καθώς και στην πολιτική προσέγγιση με αυτό το έργο. Επιπλέον, η Αίγυπτος θα έχει κάνει μια κίνηση-ματ για να επεκτείνει την πολιτική της επιρροή στη Μέση Ανατολή.

Το πρώτο στάδιο της κατασκευής του αγωγού μεταξύ Ιράκ και Ιορδανίας λογιζόταν από το 2017. Συγκεκριμένα, επρόκειτο για το τμήμα σύνδεσης για τις ιρακινές πόλεις Μπάσρα και Νατζάφ.

Χρήσιμο είναι να υπενθυμίσουμε πως από τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους η Αίγυπτος αναζητάει ρόλο στον αγωγό. Ο Ιρακινός αρμόδιος υπουργός και ο Αιγύπτιος πρέσβης περί τα μέσα Μαρτίου συζήτησαν το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής του έργου του αγωγού Basra-Aqaba και τη δυνατότητα επέκτασής του στην Αίγυπτο, κάτι το οποίο θεωρούσαν σημαντική προσθήκη και νέα διέξοδο για τις εξαγωγές πετρελαίου από το Ιράκ στη Βόρεια Αφρική.

Η εξαγωγική ικανότητα του αγωγού Basra-Aqaba, που διέρχεται από την Ιορδανία, αναμένεται να φτάσει το ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα!
Ο συγκεκριμένος αγωγός, ο οποίος σχεδιάστηκε ως εναλλακτική επιλογή έναντι του ιρακινο-τουρκικού αγωγού Κιρκούκ-Τσεϊχάν, θα καταλήγει στο λιμάνι Ακάμπα της Ιορδανίας.

Με την Αίγυπτο να μπαίνει στο…χορό η Τουρκία παραγκωνίζεται!

Τα σχέδια για το συγκεκριμένο αγωγό τέθηκαν επί τάπητος αρχικά, λόγω των σοβαρών προβλημάτων που ανέκυψαν στα έργα για τον Κιρκούκ-Τσεϊχάν μέσα στο 2016, εξαιτίας τρομοκρατικών επιθέσεων, αλλά και εσωτερικών πολιτικών προβλημάτων μεταξύ της ιρακινής κυβέρνησης και της κουρδικής διοίκησης.

Όσο όμως Ιορδανία και Ιράκ δεν μπορούσαν μόνες να σηκώσουν το βάρος του νέου φιλόδοξου πρότζεκτ η Τουρκία “έτριβε τα χέρια της” . Μάλιστα σε κάποιο χρονικό σημείο ακούστηκαν και διαδόσεις για εγκτάλειψη του έργου του αγωγού Basra-Aqaba με υποχώρηση του ιρακινού υπουργείου από την ιδέα της ιρακινο-Ιορδανικής γραμμής. Πληροφορίες από το Ιράκ διέδιδαν πως η επένδυση στη γραμμή ΤσεΪχάν, και η συμπόρευση πολιτικά και οικονομικά με τους Τούρκους, έχει μεγαλύτερη προτεραιότητα από τη γραμμή της Ιορδανίας λόγω των πρόσφατων τουρκικών έργων στο Τίγρη και τον Ευφράτη, τα οποία απειλούν την ασφάλεια των υδάτων του Ιράκ. Ως εκ τούτου, το Ιράκ θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την τουρκική ανεπάρκεια αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου για να ξεδιψάσει από την έλλειψη νερού.
Όμως τώρα που μπαίνει η Αίγυπτος στο παιχνίδι όλα αλλάζουν.

Αναλυτές πάντως θυμίζουν πως η ιδέα της πετρελαϊκής σύνδεσης μεταξύ Μπάσρα – Άκαμπα δεν είναι προϊόν των νέων γεωπολιτικών και οικονομικών συνθηκών και αλλαγών, αλλά μάλλον ένα παλιό έργο στο οποίο σκέφτηκε να καταφύγει το Ιράκ κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ μετά τον βομβαρδισμό και την καταστροφή των εγκαταστάσεων πετρελαίου.

Σημειώνεται τέλος πως υπάρχουν επίσης επτά γιγαντιαία αντλιοστάσια στη γραμμή, έξι μέσα στο Ιράκ και τρία μέσα στην Ιορδανία. Το κόστος του έργου θα κυμαινόταν από 5-18 δισεκατομμύρια δολάρια εάν προστεθεί άλλος αγωγός φυσικού αερίου με 100 μέτρα σε αρχικό στάδιο.

Και κάτι ακόμη που άπτεται αιγυπτιακού ενδιαφέροντος: Η εξαγωγή μέσω του αγωγού Άκαμπα θα σημαίνει τη διέλευση από τη διώρυγα του Σουέζ!

Η στήριξη των Αμερικανών

Στις 8 Μαρτίου 2018, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ενέργειας εξέδωσε έρευνα-έγγραφο του πρώην πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Ιράκ Τζέιμς Τζέφρι και του εμπειρογνώμονα ενεργειακών έργων Μάικλ Νάιτς με τίτλο” Το ενεργειακό μέλλον του Ιράκ”, στο οποίο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην ενέργεια μεταξύ του Βορρά και του Νότου. Το Ιράκ μπορεί να λειτουργήσει ως ενεργειακός κόμβος μεταξύ των κρατών του Κόλπου και της Τουρκίας και τελικά να μετατραπεί σε γέφυρα προς την Ευρώπη, υποστήριζαν και πρόσθεταν πως η Ουάσινγκτον πρέπει επίσης να υποστηρίξει το σχέδιο γραμμής Άκαμπα για να φέρει ιρακινό αέριο και πετρέλαιο στην Ιορδανία, καθώς αυτό το έργο θα μειώσει την υπερβολική εξάρτηση της Βαγδάτης από την εξαγωγή πετρελαίου μέσω των στενών του Ορμούζ, επειδή το Ιράν μπορεί να απειλήσει την ασφάλεια του στενού. Τέλος, η Βαγδάτη μπορεί να διαδραματίσει ευεργετικό ρόλο ως ενεργειακός κόμβος μεταξύ του Κόλπου, της Ευρώπης και του Λεβάντε.