Όσα πρέπει να ξέρετε για την εξαγορά πλασματικών ετών
Αύξηση καταγράφηκε και τον Οκτώβριο στον αριθμό των αιτήσεων συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ αφού κατατέθηκαν περίπου 21.000 νέες αιτήσεις, ενώ το ίδιο διάστημα πέρσι, ήταν 14.976.

Μάλιστα, αν το «κύμα» φυγής συνεχιστεί με την ίδια ένταση και το τελευταίο δίμηνο του έτους, οι νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης του 2021 θα ξεπεράσουν τις 220.000 για την λήψη κύριας σύνταξης καταγράφοντας αύξηση έως και 30%, όταν το 2020 υπεβλήθησαν 161.719 και το 2019 ήταν 165.944.
Ο αυξημένος αριθμός αιτήσεων προέρχεται κυρίως από:

Εργαζόμενους σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα που συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις για τη λήψη μειωμένης σύνταξης, όπως μητέρες 55 ετών και πάνω.
Εργαζόμενους στο δημόσιο που συμπληρώνουν 35ετία το 2018, το 2019, το 2020 και το 2021.
Εργαζόμενους που οι συμβάσεις εργασίας τους τέθηκαν σε αναστολή, λόγω της πανδημίας
Ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους που επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν με την συμπλήρωση των 40 ετών εργασίας και 62 ετών. Κι αυτό γιατί πλέον είναι περισσότερο συμφέρον γι’ αυτούς να συνταξιοδοτηθούν και να συνεχίσουν να εργάζονται, παίρνοντας ταυτόχρονα το 70% της σύνταξής τους.
Οι λόγοι του συνωστισμού
Οι μαζικές αιτήσεις συνταξιοδότησης προέρχονται κυρίως από όσους ασφαλισμένους ανησυχούν μήπως καταργηθεί η πρόωρη συνταξιοδότηση από 1/1/2022.

Ωστόσο το υπουργείο Εργασίας έχει σπεύσει να διευκρινίσει πως όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει ή κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 31/12/2021 δεν υπάρχει λόγος να σπεύδουν να συνταξιοδοτηθούν πριν το τέλος του έτους, καθώς μπορούν να το κάνουν οποτεδήποτε εκείνοι κρίνουν. Έτσι δεν θα στερηθούν και την αυξημένη ανταπόδοση που θα λάβουν για κάθε χρόνο που θα μένουν επιπλέον στην εργασία τους.

Οι ασφαλισμένοι που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης

Όποιος ασφαλισμένος έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μπορεί να το ασκήσει οποτεδήποτε χωρίς κανένα περιορισμό.

Αυτό ισχύει για τις παρακάτω περιπτώσεις:

Όσοι ασφαλισμένοι θεμελίωσαν δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 18/08/2015 μπορούν να υποβάλλουν οποτεδήποτε το αίτημα συνταξιοδότησης τους και μετά την 01/01/2022, χωρίς κανένα περιορισμό ή αύξηση ορίων συνταξιοδότησης. Για παράδειγμα, ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου που μέχρι 31/12/2012 είχε 5.500 ημέρες ασφάλισης και ήταν 57 ετών, μπορεί να συνταξιοδοτηθεί οποτεδήποτε, αφού θεμελίωσε δικαίωμα πριν την 18/08/2015.
Όσοι ασφαλισμένοι κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης μεταξύ 19/8/2015 έως 31/12/2021 μπορούν να ασκήσουν και αυτοί οποτεδήποτε το δικαίωμα τους, και μετά την 1/1/2022 και συγκεκριμένα όταν συμπληρώσουν το νέο (μεταβατικό) όριο ηλικίας.
Για παράδειγμα (κατοχύρωση μέχρι 31.12.2021, άσκηση μετά την 01.01.2022) ασφαλισμένη μητέρα στο ΙΚΑ που κατά το έτος 2012 έχει συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης, έχει συγχρόνως ανήλικο παιδί, και συμπληρώνει το 60ό έτος της ηλικίας το έτος 2019. Δικαιούται πλήρη σύνταξη με τη συμπλήρωση της ηλικίας 64 ετών και 5 μηνών. Το δικαίωμα το κατοχυρώνει το 2019 και το θεμελιώνει το 2023. Το δικαίωμα δεν χάνεται και μπορεί να ασκηθεί μετά το 2023.

Επίσης, χιλιάδες ασφαλισμένοι μπορούν να αποχωρήσουν πρόωρα και μετά το 2022 που εκπνέει το μεταβατικό διάστημα. Πρόκειται κυρίως για μητέρες ανηλίκων στον ιδιωτικό τομέα, γονείς στο Δημόσιο, ασφαλισμένους με 35ετίες στο Δημόσιο και ΔΕΚΟ – Τράπεζες κ.α. που «πιάνουν» τα μεταβατικά όρια ηλικίας σύμφωνα με τους πίνακες του νόμου 4336 του 2015, ώστε να φύγουν πριν από τα 62 ή τα 67 έτη.

Ποιοι δεν μπορούν να συνταξιοδοτηθούν

Όσοι ασφαλισμένοι δεν θεμελίωσαν ή κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν τις 31/12/2021 δεν εμπίπτουν στα μεταβατικά όρια ηλικίας και από 01/01/2022 συνταξιοδοτούνται με τους εξής βασικούς κανόνες:

1. Στο 67 ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης ή 4.500 ημέρες ασφάλισης ή

2. Στο 62 ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 40 έτη ασφάλισης ή 12.000 ημέρες ασφάλισης ή

3. Στο 62 ο έτος της ηλικίας και τις εκάστοτε ημέρες ασφάλισης που απαιτούνται για μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή προβλέπεται,

4. Συνεχίζουν να ισχύουν ειδικότερες προβλέψεις για συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων (στρατιωτικοί, βαρέα και ανθυγιεινά κ.λπ.).

Εξαγορά πλασματικών ετών

Η μεγάλη πλειοψηφία των ασφαλισμένων που υποβάλουν αίτηση προχωρούν στην εξαγορά πλασματικών ετών για να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα. Η εξαγορά των έως και 9 πλασματικών ετών για την θεμελίωση δικαιώματος μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε, είτε με την αίτηση συνταξιοδότησης, είτε μεταγενέστερα ή ακόμη και νωρίτερα από αυτήν. Η εξόφληση μπορεί να γίνει είτε εφάπαξ με έκπτωση είτε με δόσεις ή ακόμη και με παρακράτηση από τη σύνταξη.

Το δικαίωμα για αναγνωρίσεις πλασματικών χρόνων ασφάλισης εξακολουθεί να ισχύει κανονικά και δεν καταργείται μετά την 1η Ιανουαρίου 2022, σύμφωνα με διαβεβαίωση από το υπουργείο Εργασίας. Η χρήση των πλασματικών ετών συμφέρει τους ασφαλισμένους σε όλους τους φορείς ασφάλισης.

Μεγάλες κερδισμένες είναι οι μητέρες καθώς – υπό προϋποθέσεις – μπορούν να ανοίξουν την πόρτα εξόδου έως και 9 χρόνια γρηγορότερα, ενώ οι άνδρες αποχωρούν μέχρι και 6½ χρόνια νωρίτερα από τα γενικά όρια ηλικίας.

Οι ασφαλισμένοι μπορούν να επιλέξουν τι είδους πλασματικά χρόνια θα αναγνωρίσουν ή θα εξαγοράσουν, όπως για παράδειγμα χρόνος για τα τέκνα, τις σπουδές, τα κενά ασφάλισης αλλά και τη στρατιωτική θητεία των ανδρών. Ο χρόνος στρατιωτικής υπηρεσίας είναι ο μόνος πλασματικός χρόνος που μπορεί να εξαγοραστεί ώστε να συνυπολογιστεί σε οποιαδήποτε κατηγορία συνταξιοδότησης ανδρών και να οδηγήσει σε αύξηση της ανταποδοτικής σύνταξης.

Την επιλογή αναγνώρισης πλασματικών ετών μπορούν να κάνουν οι ασφαλισμένοι είτε για να θεμελιώσουν αναδρομικά με διατάξεις και όρια ηλικίας του 2011 και του 2012, ώστε συμπληρώνοντας τα αντίστοιχα όρια ηλικίας μετά τις αλλαγές του νόμου να αποχωρήσουν, είτε για να συμπληρώσουν την πλήρη 40ετία και με ταυτόχρονη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας να προχωρήσουν σε συνταξιοδότηση

Η «μαγική εικόνα» που δίνουν τα πλασματικά έτη ασφάλισης οδηγεί συχνά, σε δυσάρεστες εκπλήξεις

Η αναγνώριση και η εξαγορά πλασματικών ετών ασφάλισης που προβλέπεται από τη νομοθεσία αποτελεί μία επιλογή για να μπορέσει κάποιος όχι μόνο να βγει νωρίτερα στη σύνταξη, αλλά και να αυξήσει το ποσό της σύνταξης που θα πάρει.

Οι πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίζονται με εξαγορά συνυπολογίζονται για την αύξηση της ανταποδοτικής (επηρεάζουν τα ποσοστά αναπλήρωσης αλλά και το ύψος των συντάξιμων αποδοχών) και για τη διαμόρφωση της «εθνικής σύνταξης» (σε περίπτωση που αφορούν έτη ασφάλισης μεταξύ 15 και 20 ετών). Οι χρόνοι χωρίς εξαγορά αφορούν μόνο τη συμπλήρωση του απαιτούμενου για τη συνταξιοδότηση χρόνου ασφάλισης.

Με βάση ποιες αποδοχές υπολογίζονται οι εξαγορές πλασματικών ετών;

Με βάση τις αποδοχές του ασφαλισμένου κατά τον τελευταίο μήνα απασχόλησης που προηγείται του μήνα υποβολής της αίτησης εξαγοράς. Στην περίπτωση που η απασχόληση δεν είναι πλήρης, τότε ανάγεται σε πλήρη απασχόληση και υπολογίζεται στις αποδοχές που αντιστοιχούν σε αυτήν.

Ωστόσο, εκείνοι οι ασφαλισμένοι που φεύγουν με λίγα έτη ασφάλισης και χαμηλές αποδοχές πρέπει να γνωρίζουν ότι καταδικάζουν τον εαυτό τους σε πενιχρές συντάξεις για το υπόλοιπο της ζωής τους. Με δεδομένο ότι ως «πλήρεις» ορίζαμε μέχρι πριν μια δεκαετία, τις συντάξεις που άγγιζαν τα 35 έτη ασφάλισης (πλέον η πλήρης σύνταξη αγγίζει τα 40 έτη) αντιλαμβάνεται κανείς πόσο χαμηλή θα είναι μια σύνταξη με 28 ή 30 έτη στην ασφάλιση.

Η «μαγική εικόνα» που δίνουν τα πλασματικά έτη ασφάλισης (χρόνοι τέκνων, σπουδών, ανεργίας κλπ) οδηγεί συχνά, σε δυσάρεστες εκπλήξεις, καθώς αρκετοί πιστεύουν ότι ισοδυναμούν με πραγματική εργασία, όμως ο τρόπος υπολογισμού στη σύνταξη διαφέρει και οι πολλές εξαγορές με «φτηνά» πλασματικά έτη, οδηγούν κατά κανόνα και σε πιο χαμηλές συντάξεις, αφού μειώνουν το μέσο συντάξιμο μισθό. «Γενναία» ποσοστά αναπλήρωσης λαμβάνουν κυρίως εκείνοι, που έχουν πραγματικό επαγγελματικό βίο, από 35-40 έτη οπότε έχουν και καλύτερες αποδόσεις στην σύνταξή τους.