«Εκείνη τη μέρα οι άνθρωποι πήγαν από το “Γιατί είσαι τόσο υστερικός;” στο «Γιατί δεν ήσουν πιο υστερικός;» λέει  αξιωματούχος 

Δεν υπήρχε ικανοποίηση να αποδειχτεί ότι είχα δίκιο, προσθέτει ένας άλλος αξιωματούχος των υπηρεσιών πληροφοριών.

Αλλά τουλάχιστον ένιωθαν ότι είχαν προσπαθήσει να σταματήσουν έναν πόλεμο για την κλίμακα του οποίου προειδοποιούσαν εδώ και μήνες.

Η προετοιμασία του πολέμου και οι εβδομάδες μετά την έναρξή του είδαν τις αμερικανικές και βρετανικές μυστικές υπηρεσίες να δημοσιοποιούν μερικά από τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά τους ως μέρος μιας άνευ προηγουμένου εκστρατείας.

ια δεκαετίες, οι πληροφορίες που αποκτούντο μέσω κατασκοπίας   μπορούσαν να μοιραστούν με όσο το δυνατόν λιγότερα άτομα. Οχι πια. Είχε ληφθεί η απόφαση να το μάθει όλος ο κόσμος.

Αυτό όχι μόνο σηματοδότησε μια δραματική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες λειτουργούσαν , αλλά σήμαινε επίσης την αντιμετώπιση της οδυνηρής κληρονομιάς της εισβολής στο Ιράκ.

Τα πρώτα σημάδια των προθέσεων της Ρωσίας έφτασαν πριν από ένα χρόνο. Οι πληροφορίες από δορυφορικές εικόνες έδειχναν τη συσσώρευση ρωσικών στρατευμάτων κοντά στην Ουκρανία. Αλλά οι αναλυτές είχαν ελάχιστη κατανόηση των πραγματικών προθέσεων της Μόσχας.

Αυτό άλλαξε στα μέσα του 2021. «Από το καλοκαίρι είδαμε μια μικρή ομάδα ανώτερων αξιωματούχων να σχεδιάζει μια πλήρη στρατιωτική εισβολή σε ολόκληρη τη χώρα», εξηγεί ένας αξιωματούχος των δυτικών μυστικών υπηρεσιών.

Η συλλογή πληροφοριών και η ανάλυση ήταν μια κοινή υπόθεση ΗΠΑ-ΗΒ, λένε οι εμπλεκόμενοι – ένας που την αποκάλεσε «οικογενειακή» επιχείρηση. Δεν υπήρχε ούτε μία στιγμή κατανόησης αλλά μάλλον μια εικόνα που γινόταν όλο και πιο ξεκάθαρη όσο περνούσε ο καιρός.

Η ακριβής προέλευση των πληροφοριών παραμένει απόρρητη και οι αξιωματούχοι ισχυρίζονται  ότι προήλθαν από πολλές πηγές.

Ωστόσο παρείχε μια εικόνα που συνέχισε να χτίζεται μέρα με τη μέρα  καθώς το Λονδίνο και η Ουάσιγκτον είδαν τα σχέδια εισβολής να οριστικοποιούνται.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν φαινόταν να πιστεύει ότι έπρεπε να ενεργήσει γρήγορα για να εκπληρώσει τη φιλοδοξία του να επαναφέρει την Ουκρανία στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Και πίστευε ότι ο μόνος τρόπος για να το κάνει ήταν η χρήση βίας. Ένιωθε σαν να είχε ένα παράθυρο ευκαιρίας

Μέχρι το φθινόπωρο, η Ουάσιγκτον είχε αποφασίσει ότι έπρεπε να κάνει κάτι με αυτά που της έλεγαν οι κατάσκοποι της. Αυτή η απόφαση, λένε οι εμπλεκόμενοι, ελήφθη στο ανώτατο επίπεδο του Λευκού Οίκου από τον Πρόεδρο Μπάιντεν.

Μια κρίσιμη στιγμή ήρθε στις αρχές Νοεμβρίου, όταν ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Μπερνς ταξίδεψε στη Μόσχα – για να προειδοποιήσει ότι η Ουάσιγκτον γνώριζε τι σχεδιαζόταν. Το ταξίδι δεν κρατήθηκε κρυφό.

Η πρώτη φορά που ειπώθηκε σε  Ρώσους αξιωματούχους ότι η χώρα τους μπορεί να σκοπεύει σοβαρά να δράσει εναντίον της Ουκρανίας ήταν όταν το άκουσαν από τον διευθυντή της CIA, λέει ένας αξιωματούχος.

Το επόμενο στάδιο ήταν να δημοσιοποιηθεί μέρος των πληροφοριών. Ένα άτομο που συμμετείχε στις συζητήσεις, το οποίο όπως και άλλοι μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, θυμάται στιγμές που ρωτήθηκε: “Ποιο είναι το νόημα να τα γνωρίζουμε όλα αυτά, αν δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι με αυτά;”

Στην Ουάσιγκτον, η Διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Avril Haines – η οποία ενημέρωσε τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ τον Νοέμβριο – και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Jake Sullivan πιστώνονται ότι πίεσαν για τη δημοσιοποίηση του υλικού.

Οι ειδικοί στον αποχαρακτηρισμό, εκπαιδευμένοι να κατανοούν τους κινδύνους, άρχισαν να εργάζονται όλο το εικοσιτετράωρο για να καθορίσουν τι θα μπορούσε να μοιραστεί.

“Η Κοινότητα Πληροφοριών αύξησε προσωπικό και πόρους για να υποστηρίξει τις αξιολογήσεις ταξινομήσεων για αυξημένη ανταλλαγή πληροφοριών με συμμάχους και εταίρους και τις αναθεωρήσεις αποχαρακτηρισμού για πιθανή δημοσιοποίηση (και) χρησιμοποίησε την καθιερωμένη διαδικασία αποχαρακτηρισμού της, η οποία έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει πηγές και μεθόδους”, δήλωσε η Nicole de Η Haay, εκπρόσωπος της κοινότητας πληροφοριών των ΗΠΑ,  στο BBC.

Ένα πλεονέκτημα ήταν η δυνατότητα χρήσης εμπορικά διαθέσιμων δορυφορικών εικόνων για την υποστήριξη της υπόθεσης. Στις αρχές Δεκεμβρίου, λεπτομέρειες των σχεδίων της Ρωσίας για εισβολή 175.000 ανδρών είχαν εμφανιστεί στην Washington Post.

Στο Λονδίνο, οι πληροφορίες προερχόμενες από την GCHQ και την MI6  αντιμετωπίστηκαν σχεδόν με δυσπιστία από ορισμένες πλευρές. Ένα κοινό πρόβλημα εντός και εκτός της κυβέρνησης ήταν ότι οι άνθρωποι απλά δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι ένας μεγάλος πόλεμος  θα μπορούσε να ξεσπάσει στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα.

Μόλις στα τέλη του έτους – αφού το υλικό πέρασε από μια επίσημη διαδικασία αξιολόγησης και η Μικτή Επιτροπή Πληροφοριών εξέδωσε τη θεωρούμενη άποψή της ότι μια εισβολή ήταν πλέον “πολύ πιθανή” , όλοι άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι αυτό ήταν πραγματικό.

Η αυστηρότητα αυτής της διαδικασίας ήταν άμεσο αποτέλεσμα των διδαγμάτων που αντλήθηκαν σχεδόν πριν από δύο δεκαετίες, όταν οι πληροφορίες είχαν χρησιμοποιηθεί για να καταστήσουν δημόσια την υπόθεση του πολέμου στο Ιράκ με έναν τυχαίο, αυτοσχέδιο τρόπο.

Το 2003, εν μέσω κατηγοριών για πολιτικοποίηση, η φήμη των κατασκόπων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου πληγώθηκε ,ειδικά αφού οι πληροφορίες αποδείχθηκαν λανθασμένες.

Τα φαντάσματα του Ιράκ έχουν στοιχειώσει από τότε συζητήσεις σχετικά με τη χρήση πληροφοριών στο κοινό ,αλλά η Ουκρανία πρόσφερε την ευκαιρία να προσπαθήσει να αφήσει αυτή την κληρονομιά 

Είχαν τεθεί σε εφαρμογή νέες διαδικασίες για να διασφαλιστεί ότι οι μυστικές πληροφορίες περνούσαν από μια αυστηρή διαδικασία αξιολόγησης για να ρυθμιστεί ο τρόπος χρήσης τους.

Ενημερώθηκαν και άλλοι σύμμαχοι. Πολλοί όμως παρέμειναν δύσπιστοι. Επειδή η πηγή των πληροφοριών δεν μπορούσε να κοινοποιηθεί, μερικές φορές ήταν δύσκολο να ξεπεραστεί αυτή η δυσπιστία, λέει ένας αξιωματούχος.

Ορισμένοι Ευρωπαίοι εταίροι δεν αγόρασαν την ανάλυση ότι η συσσώρευση της Ρωσίας ήταν τίποτα περισσότερο από μπλόφα. Ο σκεπτικισμός για τις αγγλοαμερικανικές πληροφορίες ήταν επίσης μια άλλη κληρονομιά των αγνοουμένων όπλων μαζικής καταστροφής του Ιράκ.

Η Γαλλία απέλυσε πρόσφατα τον επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών επειδή δεν εκτίμησε αυτό που σχεδιαζόταν.

Ο φόβος για τους κατασκόπους στη δημοσιοποίηση υλικού είναι ότι αυτό δείχνει  στην άλλη πλευρά ότι έχουν διαρροή και δυνητικά κλείνει αυτήν την πηγή. Αυτός ήταν ο λόγος που, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το Ηνωμένο Βασίλειο κράτησε τόσο σφιχτά το μυστικό του Bletchley Park. Υπήρξαν άλλες περιπτώσεις μετά το Ιράκ, όταν οι πληροφορίες δημοσιοποιήθηκαν, για παράδειγμα σχετικά με τη χρήση χημικών όπλων στη Συρία, αλλά ποτέ στην κλίμακα που παρατηρήθηκε στην Ουκρανία.

Η απελευθέρωση περιελάμβανε το Ηνωμένο Βασίλειο να μοιράζεται λεπτομέρειες σχετικά με τα σχέδια της Ρωσίας να εγκαταστήσει συγκεκριμένα άτομα ως μέρος μιας κυβέρνησης ανδρείκελου στο Κίεβο  και η Ουάσιγκτον να αποκαλύπτει σχέδια της Μόσχας για να δημιουργήσει προσχήματα για πόλεμο, τις λεγόμενες ψεύτικες σημαίες, με πτώματα τα οποία ψευδώς ισχυρίζονταν ότι είχαν σκοτωθεί από Ουκρανούς.

Οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί κατάσκοποι πιστεύουν ότι η δημοσιοποίηση αυτού του υλικού έκλεψε τη Μόσχα από την ικανότητα να δικαιολογήσει την εισβολή στους δικούς της ανθρώπους και σε άλλες χώρες ως αμυντική κίνηση.

Ένας κατάσκοπος λέει για εκείνες τις ημέρες πριν από την εισβολή ότι δεν είχε δει ποτέ κάτι παρόμοιο, όπου υλικό με υψηλή διαβάθμιση ασφαλείας  θα υπήρχε στο γραφείο του τη μια μέρα και στη συνέχεια θα εμφανιζόταν στο κοινό την επόμενη.

Όμως η άνευ προηγουμένου εκροή πληροφοριών δεν ήταν αρκετή για να σταματήσει την εισβολή.

Η δημόσια απελευθέρωση δεν πτόησε τη Μόσχα. Αυτό μπορεί να μην ήταν ποτέ δυνατό, αλλά οι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι διέκοψε τα σχέδια της Ρωσίας. Και σήμαινε ότι η αντίδραση σε όλη τη Δύση ήταν ταχύτερη και πιο ενοποιημένη από ότι θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά, υποστηρίζουν.

Λένε ότι διευκόλυνε πολύ τις άλλες χώρες να επιβάλλουν σκληρότερα μέτρα από ότι αν υπήρχε μια συγκεχυμένη και αμφισβητούμενη εικόνα για το ποιος ήταν ο πραγματικός επιτιθέμενος.

Η απελευθέρωση συνεχίστηκε μετά την εισβολή σε ομιλίες, δηλώσεις και ενημερώσεις , ο επικεφαλής του GCHQ ισχυρίστηκε μόλις πριν από μια εβδομάδα ότι ο Πούτιν δεν είχε ακόμη την πλήρη εικόνα από τους δικούς του αξιωματούχους και υπήρξαν προειδοποιήσεις για πιθανή χρήση “ψευδής σημαίας”σε χημικά όπλα.

Υπάρχει επίσης μια αναγνώριση ενός νέου κόσμου στον οποίο η λεγόμενη ευφυΐα ανοιχτού κώδικα – πράγματα όπως εμπορικές δορυφορικές εικόνες και δεδομένα – κατέστησε πιο δυνατή την επαλήθευση ή την υποστήριξη ισχυρισμών και ότι η καταπολέμηση ενός πολέμου πληροφοριών – μεταξύ άλλων μέσω πληροφοριών – είναι τώρα ζωτικής σημασίας, εν μέρει για την αντιμετώπιση των ρωσικών ισχυρισμών.

Υπήρχε, όπως προβλεπόταν, μια πλήρης εισβολή από πολλαπλές κατευθύνσεις με σκοπό την ανατροπή και την αντικατάσταση της κυβέρνησης Ζελένσκι.

Οι δυτικοί κατάσκοποι προέβλεψαν επίσης σωστά ότι η Μόσχα είχε λανθασμένη εμπιστοσύνη σχετικά με την υποδοχή που θα συναντούσε. «Πίστευαν ειλικρινά ότι θα υπήρχαν σημαίες για να τους καλωσορίσουν», λέει ένας αξιωματικός των δυτικών μυστικών υπηρεσιών.Αλλά μια υπόθεση αποδείχτηκε λανθασμένη , ότι ο στρατός της Μόσχας θα επικρατούσε σε λίγες εβδομάδες. Αντίθετα, ο πόλεμος δεν θα εξελισσόταν όπως περίμεναν πολλοί, με την Ουκρανία να ξεπερνά τις επιδόσεις του στρατιωτικά, ενώ η Ρωσία υπολειπόταν.

Αυτή είναι μια υπενθύμιση ότι η ευφυΐα έχει τα όριά της, ιδιαίτερα στην πρόβλεψη ορισμένων από τις πολυπλοκότητες του πολέμου και τις αβεβαιότητες του ηθικού και της αντίδρασης των ανθρώπων.

Και παρ’ όλη την επιτυχία του πριν από τον πόλεμο, οι δυτικοί κατάσκοποι παραδέχονται ότι  δεν μπορούν  με βεβαιότητα τι θα συμβεί στη συνέχεια του πολέμου”

Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα

Από τα παραπάνω επισημαίνουμε ιδιαίτερα τα εξής:

Tην προσπάθεια αποτροπής της Ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, “καίγοντάς την” με διαρροή σε ΜΜΕ πληροφοριών που έδειχναν στο Κρεμλίνο ότι ΗΠΑ-Μ. Βρετανία γνώριζαν λεπτομέρειες για το σχέδιο επίθεσης της Μόσχας.

Την προσεκτική συλλογή από  πηγές και όργανα, καταχώρηση-αξιολόγηση-ερμηνεία των πληροφοριών που οδήγησαν σταδιακά στη βεβαιότητα ότι ο Πούτιν σκοπεύει να επιτεθεί  κατά της Ουκρανίας και δεν μπλοφάρει.

Την σημασία της επαλήθευσης των παραπάνω πληροφοριών από τα γεγονότα που ακολούθησαν , αποστερώντας από τον Πούτιν να πείσει το εσωτερικό της χώρας του αλλά και την Διεθνή κοινότητα ότι ενήργησε την επίθεση στην Ουκρανία λόγω επεισοδίου που προηγήθηκε από το Κίεβο.

Επίσης αυτό το τελευταίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ενότητα της Δύσης απέναντι στη Ρωσία, αφού οι πληροφορίες που διανεμήθηκαν από ΗΠΑ-Μ. Βρετανία στις Σύμμαχες δυτικές χώρες επαληθεύθηκαν πλήρως, αποτινάζοντας τη ρετσινιά του πολέμου κατά του Ιράκ από πάνω τους.

Και τέλος στην λάθος εκτίμηση τόσο από τον Πούτιν που πίστευε ότι οι Ουκρανοί στα ανατολικά της χώρας θα τον υποδεχόταν με λουλούδια, όσο και των Δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών που στο σύνολό τους πίστευαν ότι ο Ρωσικός σταρτός θα νικούσε τους Ουκρανούς και μάλιστα σύντομα.