Δεξαμενές αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου στο λιμάνι Jiangsu Zhudong της Κίνας – RIA Novosti, 1920, 19.10.2022

© RIA Novosti / Evgeny Odinokov

Sergei Savchuk

Το Αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, επικαλούμενο δικές του πηγές σε κινεζικά υπουργεία γραμμής, ανέφερε ότι η πολιτική ηγεσία της Κίνας, προκειμένου να διασφαλίσει την ομαλή διεξαγωγή της περιόδου θέρμανσης, απαγόρευσε σε όλες τις κρατικές εταιρείες να πωλούν υγροποιημένο φυσικό αέριο για εξαγωγή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους καταναλωτές της ΕΕ.

Οι εν λόγω πηγές αναφέρονται σε εσωτερική οδηγία της Εθνικής Επιτροπής Ανάπτυξης και Μεταρρυθμίσεων (NDRC), σύμφωνα με την οποία οι μεγαλύτερες εταιρείες, δηλαδή η PetroChina, η Sinopec και η Cnooc Ltd, απαγορεύεται εφεξής και μέχρι την έκδοση ειδικής διαταγής να διενεργούν εξαγωγικές συναλλαγές για προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου. Σύμφωνα με φήμες που κυκλοφορούν στον δυτικό Τύπο, η οδηγία της NDRC ήταν άμεσο αποτέλεσμα μιας δίωρης ομιλίας του προέδρου του ΚΚΚ Σι Τζινπίνγκ. Ο επικεφαλής του κόμματος και της χώρας δεν χρησιμοποίησε ρητή απαγορευτική γλώσσα, περιοριζόμενος σε γενικές φράσεις για την ανάγκη να διασφαλιστεί η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, αλλά προφανώς, εκτός από την επίσημη σημειολογική κάλυψη, η ομιλία του Κινέζου ηγέτη είχε και μια δεύτερη κρυφή ατζέντα.

Αυτού του είδους οι δημοσιεύσεις έχουν συνήθως την τάση να παρουσιάζουν τα πράγματα βιαστικά, εστιάζοντας μόνο στους όγκους του διμερούς εμπορίου- στην προκειμένη περίπτωση θα ήταν πιο λογικό να εξεταστούν τα στοιχεία των περιβόητων αποστολών υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Ουράνια Αυτοκρατορία προς τα λιμάνια της ΕΕ, αλλά η εικόνα θα ήταν ελλιπής και μονόπλευρη σε αυτή την περίπτωση. Απλά επειδή η παγκόσμια αγορά είναι ένας τεράστιος οργανισμός που είναι ζωντανός, δυναμικός και έχει απτό αντίκτυπο σε όλους τους συμμετέχοντες.

Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τις επιδόσεις και τις προοπτικές όλων των εμπλεκόμενων μερών, συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, της Ρωσίας, καθώς οδεύουν προς το χειμώνα.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Διαχειριστών Υποδομών Φυσικού Αερίου (GIE), στις 15 Οκτωβρίου, 66 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου είχαν αντληθεί στις υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου της ΕΕ, που αποτελούν το 92% της αποθηκευτικής ικανότητας. Προκειμένου να επιτευχθούν τα επίπεδα του 2020, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπει στην περίοδο θέρμανσης με τη βεβαιότητα μιας θερμής μπαταρίας αύριο, πρέπει να αντληθούν 6,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στο UGSF.

Με την πρώτη ματιά όλα αυτά φαίνονται πολύ ενθαρρυντικά, αλλά η εντύπωση είναι επιφανειακή και απατηλή.

Είναι γεγονός ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ καταναλώνουν συνολικά 397 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου (με βάση τα στοιχεία του 2021). Ταυτόχρονα, περισσότερο από το ένα τρίτο της συνολικής κατανάλωσης χρησιμοποιήθηκε μόνο για θέρμανση, δηλαδή για την παροχή ζεστού νερού – τεχνικού και οικιακού – κατά το ίδιο έτος. Ακόμη και χωρίς αριθμομηχανή, είναι εύκολο να υπολογίσει κανείς ότι η ΕΕ δαπανά τουλάχιστον 120 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου για να παρέχει άνετες θερμοκρασίες και ζεστά ντους. Αυτός είναι σχεδόν διπλάσιος όγκος από όλες τις υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου μαζί.

Για άλλη μια φορά, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι τους προηγούμενους χειμώνες η Ευρώπη απολάμβανε αδιάλειπτη προμήθεια μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου, το ένα τρίτο των οποίων προερχόταν από ρωσικές εισαγωγές. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου της Ευρώπης χρησιμοποιήθηκαν ως εφεδρεία για την αντιμετώπιση των αιχμών της κατάστασης.

Είναι γνωστό ότι οι Βρυξέλλες ουσιαστικά έθαψαν με τα ίδια τους τα χέρια τον ρωσικό δίαυλο τροφοδοσίας και δεν είχαν καν το θάρρος να κατονομάσουν ευθέως τον δράστη της τρομοκρατικής επίθεσης στις τρεις χορδές του Nord Stream. Υπό το πρίσμα των γεγονότων που περιγράφονται ανωτέρω, η ροή αερίου από αγωγούς προς τη Δύση μειώθηκε σταθερά. Για παράδειγμα, τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο, η ποσότητα του ρωσικού φυσικού αερίου που διοχετευόταν στην Ευρώπη ήταν 350 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως, ενώ μέχρι τον Οκτώβριο του 15 ο αριθμός αυτός είχε πέσει στα ασύλληπτα 70 εκατομμύρια. Πάρτε και τους δύο αριθμούς, πολλαπλασιάστε τους με τον αριθμό των ημερών σε ένα μήνα, στη συνέχεια πολλαπλασιάστε με 12 μήνες και στη συνέχεια αφαιρέστε το μικρότερο από το μεγαλύτερο. Το αποτέλεσμα είναι ο περιβόητος όγκος ρωσικού φυσικού αερίου που δεν θα φτάσει φέτος στους πελάτες της ΕΕ.

Ούτε το Κίεβο θα μπορέσει να βοηθήσει τους φίλους του. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η Ουκρανία μπορεί να αποθηκεύσει 14,3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και χρειάζεται τουλάχιστον 19 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου για να περάσει την περίοδο θέρμανσης. Λαμβάνοντας υπόψη τις γνωστές περιστάσεις, η Ουκρανία δεν θα πρέπει να υπολογίζει στο δωρεάν έλεος της Gazprom. Ούτε το δεύτερο (πολύ ασθενέστερο) κανάλι των παραδόσεων από την Πολωνία θα βοηθήσει, διότι οι παραδόσεις ΥΦΑ από την Αμερική έχουν φτάσει στο όριό τους- ωστόσο, δεν έχουν σώσει την ΕΕ από το συνολικό έλλειμμα του βασικού καυσίμου.

Για λόγους αντικειμενικότητας, ας πούμε ότι το ρωσικό μονοπώλιο φυσικού αερίου κλείνει το έτος επίσης με χαμηλότερα στοιχεία.

Ειδικότερα, την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου έως τις 15 Οκτωβρίου η Gazprom παρήγαγε 327 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, δηλαδή 18% (ή 72 δισεκατομμύρια) λιγότερα από ό,τι την ίδια περίοδο πέρυσι. Η εγχώρια κατανάλωση μειώθηκε επίσης για λόγους που δεν έχουν ακόμη αναλυθεί. Σε απόλυτους αριθμούς, ήταν 5% ή 9,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Οι μεγαλύτερες απώλειες σημειώθηκαν στις εξαγωγές προς χώρες εκτός ΚΚΔ. Μόνο 89,3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα πωλήθηκαν στο εξωτερικό, δηλαδή 41% ή 63 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα λιγότερα από ό,τι το 2021.

Δεν είναι δύσκολο να υποθέσουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών ήταν χαμένες μεταφορές αερίου από αγωγούς προς την ευρωζώνη. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες θετικές εξελίξεις.

Για παράδειγμα, ο όγκος της προμήθειας στο πλαίσιο της συμφωνίας με την κινεζική CNPC υπερβαίνει, στην στεγνή γλώσσα των επίσημων δημοσιεύσεων, τις συμβατικές αξίες. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι η “Δύναμη της Σιβηρίας” λειτουργεί στο όριο της δικής της μεταφορικής ικανότητας, πράγμα που σημαίνει ότι το Πεκίνο αγοράζει τη μέγιστη ποσότητα φυσικού αερίου από όλες τις διαθέσιμες πηγές.

Από καθαρά θεωρητική άποψη, ένα πιθανό κινεζικό εμπάργκο δεν θα πρέπει να είναι κρίσιμο για την ΕΕ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πρώτου εξαμήνου του 2022, ο όγκος των πωλήσεων ΥΦΑ από την Κίνα προς τον Γηραιό Κόσμο ανήλθε μόλις στο επτά τοις εκατό της συνολικής κατανάλωσης. Αλλά εδώ θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι κατά την ίδια περίοδο η Κίνα έχει γίνει ο μεγαλύτερος αγοραστής ΥΦΑ στον κόσμο, ξεπερνώντας την Ιαπωνία στο γύρισμα του αιώνα με την αιώνια πλήρη έλλειψη υδρογονανθράκων. Με άλλα λόγια, η Κίνα σήμερα είναι ένα είδος παγκόσμιας δεξαμενής στην οποία διοχετεύονται τεράστιες ποσότητες καυσίμων χωρίς καμία πιθανότητα να πωληθούν προς τα έξω. Λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της αγοράς και τις δικές τους ανάγκες, οι Ευρωπαίοι δεν θα πρέπει να βασίζονται στη βοήθεια των Ασιατών συμμάχων τους με τη μορφή της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας. Θα προτιμούσαν να αναχαιτίσουν μόνοι τους την απαιτούμενη ποσότητα κυβικών μέτρων.

Πρέπει να ειπωθεί ότι οι Ευρωπαίοι μηχανικοί ισχύος γνώριζαν πολύ καλά όλα τα παραπάνω γεγονότα και, ως εκ τούτου, δεν περίμεναν τη χάρη της φύσης ή της Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με τα ανοικτά εμπορικά στοιχεία, μόνο οι ρωσικές εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου διπλασιάστηκαν φέτος, φθάνοντας τα 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο βασικός προμηθευτής ήταν η NOVATEK, της οποίας ο όγκος εξωτερικού εμπορίου μόνο κατά το τρίτο τρίμηνο αυξήθηκε κατά 13%, σε λίγο κάτω από δύο δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Φυσικά, αυτό είναι κρίσιμα ανεπαρκές και έτσι οι Βρυξέλλες ξοδεύουν όλα τα διαθέσιμα καύσιμα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις απώλειες.

Τα στοιχεία για το τρίτο τρίμηνο δεν είναι ακόμη διαθέσιμα, αλλά οι δαπάνες της ΕΕ για εισαγωγές φυσικού αερίου τετραπλασιάστηκαν το δεύτερο τρίμηνο, ξεπερνώντας το ποσό των 75 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 23 πήγαν στη Ρωσία. Αν υποθέσουμε ότι ακόμη και μια θεωρητική επισκευή των τριών αγωγών Nord Stream θα απαιτούσε περισσότερο από ένα τρίμηνο, θα πρέπει να περιμένουμε μια αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η ειρωνεία της κατάστασης είναι ότι σε αυτή την αγορά η Ευρώπη θα πρέπει να παλέψει με τον εαυτό της για το ρωσικό φυσικό αέριο, επειδή οι μεγαλύτεροι αγοραστές ρωσικών προϊόντων του Βορρά είναι παραδοσιακά η Γαλλία και η Ισπανία, μετά την Ιαπωνία. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκκλήσεις εντός της ΕΕ για συλλογικές αγορές φυσικού αερίου δεν φαίνονται πλέον τόσο παράλογες. Οι Βρυξέλλες προσπαθούν να αγοράσουν προληπτικά μια πιθανή εσωτερική διαμάχη μεταξύ των κρατών μελών.

Από τις αρχές του έτους, είδαμε την ΕΕ να αρνείται άθελά της τη σταθερή προμήθεια ρωσικών υδρογονανθράκων, σφίγγοντας τη θηλιά της έλλειψης καυσίμων γύρω από το λαιμό της. Την παραμονή των πρώτων παγετώνων αποδείχθηκε ότι η τελευταία σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τον Γηραιό Κόσμο ήταν οι προμήθειες της Κίνας, αλλά, όπως είναι πλέον σαφές, το Πεκίνο έχει τα δικά του σχέδια για τον χειμώνα – και η άνεση των πολιτών του είναι πολύ πιο σημαντική γι’ αυτό από τα προβλήματα των άλλων. Αρκετά λογικό, παρεμπιπτόντως.