Τούρκοι συνδέουν την μετατροπή με τις “επιτυχίες” τους στον τομέα της Άμυνας
Σαν σήμερα πριν από ένα χρόνο το τουρκικό ΣτΕ, το κορυφαίο διοικητικό δικαστήριο της Τουρκίας, ανακοίνωσε ότι ακύρωσε το κυβερνητικό διάταγμα του 1934, με το οποίο μετατράπηκε σε μουσείο η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, αποφασίζοντας ότι είναι παράνομο, ανοίγοντας διάπλατο τον δρόμο για να μετατρέψει τον ναό-σύμβολο του Χριστιανισμού ο “σουλτάνος’ σε τζαμί. Όχι επειδή είχε ανάγκη από τζαμιά, αλλά για ξεκάθαρους πολιτικούς λόγους.

Τότε έπεσε πολύ μελάνι, αλλά το αυτί του Ερντογάν δεν ίδρωσε αφού και η UNESCO, δεν υπήρξε ούτε ιδιαίτερα πιεστική, ούτε βέβαια αποτελεσματική. Αν και η ίδια έχει άλλη άποψη

Κομβικό σημείο για περαιτέρω εξελίξεις θεωρείται ο τρέχων μήνας όπου θα συγκληθεί η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς, αν και ο Ερντογάν…το βιολί του αφού μέχρι και πρόσφατα: «Κληρονομιά κατάκτησης η Αγία Σοφία»
Ίσα ίσα που όλο το χρόνο ο Ερντογάν με κάθε ευκαιρία συνέχισε το τοξικό του παιχνίδι με την Αγιά Σοφιά

Ωστόσο ακόμη και σήμερα Τούρκοι καθηγητές ”αποδομούν” τον Ερντογάν ξεκαθαρίζοντας πως η ”Αγιά Σοφιά είναι εκκλησία”!

Στον αντίποδα οι προκλήσεις, οι προσευχές , τα γιαταγάνια της κατάκτησης και όλα τα συναφή είναι αδιάκοπα. Πριν από δύο μήνες είχαμε και νέα πρόσκληση και νέα βεβήλωση της Αγιάς Σοφιάς με το σόου με τις φωτεινές επιγραφές που έγραφαν «Δεν υπάρχει άλλος θεός από τον Αλλάχ»

Η ελληνική κυβέρνηση εδώ και ένα χρόνο παρακολουθεί απαθέστατη εκ του αποτελέσματος κρίνοντας! Πριν από λίγες μέρες ο Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης ένιψε τα χείρας του εκ νέου λέγοντας πως “μόνο η Ρωσία μπορεί να μας βοηθήσει για την Αγία Σοφία”…

Ποια; Η Ρωσία… Που το Κρεμλίνο σφύριζε αδιάφορα στην απόφαση Ερντογάν μιλώντας για εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας, ενώ η Ρωσική Εκκλησία βρήκε την ευκαιρία να επιτεθεί εκ νέου στον Οικουμενικό Πατριάρχη. Ο οποίος πάντως λειτούργησε με διαφορά…φάσης, αφού πέρασε πάρα πολύς καιρός για να προβεί σε μια έστω απλή δήλωση για τα νέα δεδομένα με την Αγιά Σοφιά.

Σε πρακτικό επίπεδο τέλη Μαϊού ήρθαν στο φως αποκαρδιωτικές εικόνες από το κατάντημα του ναού συμβόλου που φαίνεται να ρημάζει κυριολεκτικά

Θλιβερή συνήθεια

Η ήδη θορυβώδης Κωνσταντινούπολη των 15 εκατομμυρίων κατοίκων γίνεται ακόμα περισσότερο τις Παρασκευές. Οι φωνές των μοεζίνηδων έγινε συνήθεια να ακούγονται πάνω από την πόλη. Για δεκαετίες, η πρώτη πρόσκληση για προσευχή ακουγόταν από τους μιναρέδες του Μπλε Τζαμιού, και εκατοντάδες άλλοι οίκοι μουσουλμανικής προσευχής το ακολούθησαν. Τώρα όλοι καθοδηγούνται από το μεγάλο κόκκινο κτίριο απέναντι – την Αγία Σοφία….

Η μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί από μουσείο είναι ασφαλώς ένα συμβάν υψηλού προφίλ που δεν είναι τυχαίο πως συνέβη εν μέσω μιας πανδημίας, με κλειστά σύνορα. Και όταν οι τουρίστες μπόρεσαν τελικά να φτάσουν στην Κωνσταντινούπολη , αντί της πινακίδας “Είσοδος στο Μουσείο – 100 λίρες” (περίπου $ 15), είδαν μια πινακίδα: “Μεγάλο Τζαμί, η είσοδος είναι δωρεάν.”

Κάποτε, τουριστικοί ξεναγοί συσσωρεύονταν στις πόρτες του μνημείου, καλώντας τους τουρίστες με σπασμένες φράσεις σε διαφορετικές γλώσσες. Τώρα στη θέση τους είναι άτομα με κονκάρδες και γιλέκα που καλούν: «Παρακαλώ βγάλτε τα παπούτσια σας. Υπάρχουν συρτάρια όπου μπορείτε να τα βάλετε», λένε οι υπάλληλοι με ευγένεια αλλά επιμονή. Οι γυναίκες καλούνται να καλύψουν το κεφάλι τους και, εάν φορούν σορτς ή παντελόνι, να δέσουν ένα μακρύ μαντήλι γύρω από τη μέση τους.

Πολλοί φοβούνταν ότι το μουσείο, που μετατράπηκε σε τζαμί, θα χάσει το μεγαλείο του, ιδίως όταν προέκυψε το ζήτημα των ψηφιδωτών. Το Ισλάμ απαγορεύει εικόνες ανθρώπων. Οι τουρκικές αρχές, με τη σειρά τους, διαβεβαίωσαν ότι δεν θα αγγίξουν τα βυζαντινά αριστουργήματα. Αλλά με μεγάλους καμβάδες τα… σκουραίνουν μόνο κατά τη διάρκεια των προσευχών.

Τίποτα όμως δεν παραμένει το ίδιο… Ούτε απίστευτα μωσαϊκά φαίνονται καλά.

Επίσης οι τουρίστες απλά δεν φτάνουν στον δεύτερο όροφο, όπου σώζονται τα ψηφιδωτά του 9ου-11ου αιώνα..

Ο πρώτος όροφος χωρίστηκε σε ζώνες για άνδρες και γυναίκες. Έτσι, σύμφωνα με τους κανόνες, πρέπει να είναι σε όλα τα τζαμιά. Οι μη μουσουλμάνοι δεν μπορούν να εισέλθουν στον τομέα των γυναικών. Παρεμπιπτόντως, περιφράχτηκε έτσι ώστε κανείς να μην υποκύψει σε “δεισιδαιμονίες που είναι αντίθετες με την ισλαμική θρησκεία”.

Το μαρμάρινο δάπεδο της Αγίας Σοφίας είναι πλέον καλυμμένο με χαλιά
Οφέλη και ζημίες

Ίσως το μόνο όφελος για τον επισκέπτη να είναι πως η είσοδος στο τζαμί είναι δωρεάν. Προηγουμένως, λόγω της εισροής πολλών ανθρώπων, που επιθυμούσαν να επισκεφθούν το μουσείο, τεράστιες ουρές δημιουργούνταν συνεχώς στο γραφείο εισιτηρίων στην είσοδο. Αυτή η εικόνα ανήκει τώρα στο παρελθόν.

Οι αρχές δεν κρύβουν το γεγονός ότι έχουν χάσει απτά έσοδα. Σχεδόν 14 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφθηκαν το μουσείο από το 2015 έως το 2020, σύμφωνα με το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Και άφησαν…μπερντέ πάνω από 455 εκατομμύρια λίρες (60 εκατομμύρια δολάρια). Συνολικά, ένας στους δέκα ξένους τουρίστες περνούσε από το κατώφλι του κτηρίου.

Παρόλα αυτά η απόφαση για την Αγιά Σοφιά υποστηρίχθηκε από την πλειοψηφία των Τούρκων πολιτών. Και τώρα έχει γίνει σύμβολο της “νίκης της Τουρκίας”. Και με δόσεις παραλογισμού πάντως σε κάποιες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Numan Kurtulmush αποδίδει την αύξηση των στρατιωτικών εξαγωγών στη μετατροπή του μουσείου σε τζαμί. “Υπάρχει μια άμεση σύνδεση εδώ”, δηλώνει σίγουρος ο Τούρκος πολιτικός. “Αν δεν είχαμε τη νοοτροπία για την οποία είναι σημαντικό το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας, δεν θα είχαμε επιτύχει τα ίδια επιτεύγματα στον αμυντικό κλάδο.”

Ο ίδιος ο Ερντογάν κέρδισε πολύ περισσότερα. Τώρα δεν αποκαλείται τίποτε άλλο παρά «προστάτης του μουσουλμανικού κόσμου».

Κακό προηγούμενο

Και βέβαια μπορεί σήμερα να συμπληρώνεται ένας χρόνος από την απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου, αλλά η συνέχεια ήταν επίσης οδυνηρή. Δεν ήταν μόνο η Αγιά Σοφιά, που έχασαν οι Χριστιανοί. Μετά από αυτήν, η Άγκυρα έκανε το ίδιο και στην Μονή Χώρας στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο θεωρείται το καλύτερα διατηρημένο βυζαντινό μνημείο.

Παρά το ειδικό καθεστώς παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που είχαν και τα δύο μνημεία ο Ερντογάν αγνόησε τα πάντα. “Και έτσι δημιούργησε ένα προηγούμενο”, πιστεύει ο ιστορικός Mikhail Yakushev.

“Αυτή είναι τώρα η μοίρα οποιουδήποτε ιστορικού αντικειμένου, κι όπως τα γεγονότα πριν από ένα χρόνο, κάθε μνημείο θα εξαρτάται πλήρως από τη βούληση ενός πολιτικού,” λέει ο ειδικός -. Όπως μπορούμε να δούμε, η απόφαση την Αγιά Σοφιά αύξησε τη δημοτικότητα του Προέδρου της Τουρκίας , και τώρα οι ηγέτες άλλων μουσουλμανικών χωρών μπορούν να… διορθώνουν την πολιτική τους κατάσταση σας έτσι. ”
Η ηττημένη αδιάφορη Ευρώπη

Αλλά το πιο σημαντικό πράγμα, είπε ο αναλυτής, είναι ότι κατά το παρελθόν έτος οι χώρες της Ευρώπης έπαψαν ουσιαστικά να εξοργίζονται και κατ΄ επέκτασιν να ασχολούνται με την απόφαση της Άγκυρας. Και δεν κάνουν τίποτα για να εξαλείψουν την υπάρχουσα σύγκρουση. Τα οργισμένα άρθρα στον ευρωπαϊκό τύπο εξαφανίστηκαν σχετικά σύντομα κι αυτό «παγίωσε» το νέο καθεστώς της Αγίας Σοφίας ακόμη περισσότερο. “Τώρα θα παραμείνει το «μεγάλο τζαμί της Αγίας Σοφίας» για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν όχι για πάντα” λέει ο αναλυτής