Πως η «αποθεσμοποίηση» των ελληνοτουρκικών σχέσεων βλάπτει τα συμφέροντα της Ελλάδας
ΟΤούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενημέρωσε τους δημοσιογράφους στο Μπακού στις 17 Ιουνίου σχετικά με τις επαφές του στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες στις 13-14 Ιουνίου. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Ερντογάν: «Ας ελπίσουμε ότι, στο εξής, άλλα κράτη, θεσμοί και οργανισμοί δεν θα παρεμβαίνουν στις σχέσεις μας με την Ελλάδα. Αντ ‘αυτού, ο ειδικός εκπρόσωπός μου κ. İbrahim [Kalın] και η κα Ελένη [Σουρανή] θα επικοινωνήσουν και θα συναντηθούν και θα λάβουμε τα ανάλογα βήματα”. Το τέλος στην παρέμβαση άλλων κρατών είναι κατανοητό, αλλά τι σημαίνει η «παρέμβαση θεσμών και οργανισμών»;
Εννοούσε την Ευρωπαϊκή Ένωση ή το ΝΑΤΟ; Ή εννοούσε επίσης θεσμούς και οργανισμούς όπως τα τουρκικά υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας, και ως εκ τούτου, τα ελληνικά υπουργεία; Σύμφωνα με τον έγκριτο Τούρκο δημοσιογράφο Murat Yetkin, η τάση του Ερντογάν να διεξάγει διπλωματία σε επίπεδο ηγετών και μέσω συνομιλιών μέσω προσωπικών επαφών, παρακάμπτοντας κρατικούς θεσμούς στις διεθνείς σχέσεις έχει αρχίσει να μετατρέπεται σε εμμονή. Αυτό μπορούμε να το παρατηρήσουμε στη σχέση του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε πολλά πράγματα που έβλαψαν την Τουρκία, αλλά ο Ερντογάν εξακολουθούσε να περιγράφει τη σχέση του με τον πρώην ηγέτη των ΗΠΑ ως «ειρηνική» επειδή μιλούσε για τα πάντα απευθείας μαζί του.
Έτσι, έδειξε μια μεγάλη αδυναμία όσον αφορά τα συμφέροντα της Τουρκίας. Αυτό ήταν ένα μήνυμα στους ηγέτες άλλων χωρών ότι θα μπορούσαν να έρθουν απευθείας στον Ερντογάν εάν αντιμετωπίζουν προβλήματα που δεν μπορούν να επιλύσουν με τους τουρκικούς κρατικούς θεσμούς. Αυτή ήταν η de facto κατάσταση μετά την κατάργηση του αξιώματος του πρωθυπουργού στην Τουρκία το 2018 και την εισαγωγή του άμορφου «συστήματος προεδρικών κυβερνήσεων». Ο εκλογικός σύμμαχος του Ερντογάν Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτης του MHP, έχει ένα καλύτερο όνομα για αυτό: το «προεδρικό σύστημα τουρκικού στυλ»!
Ίσως ο Ερντογάν να περιμένει προσωπικές αποφάσεις από τους ηγέτες των άλλων χωρών, πιστεύοντας ότι δεν θα ενδιαφέρονταν για τα κοινοβούλια, τα δικαστήρια ή ακόμη και τα συντάγματά τους, αφού ο ίδιος δεν το κάνει. Επομένως, η “παράκαμψη” των θεσμικών οργάνων κάνει τα πράγματα ευκολότερα και ταχύτερα καθώς διαδόθηκε το τρέχον σύστημα; Όχι. Ίσως τα μεγάλα συμβόλαια ή ακόμη και οι επενδύσεις, όπως κατασκευαστικά έργα που παραδίδονται χωρίς την ανάγκη υποβολής προσφορών, και οι διορισμοί σε βασικές θέσεις ανεξάρτητα από τα προσόντα των υποψηφίων αντιμετωπίζονται τώρα με μεγάλη ταχύτητα. Αλλά στους υπόλοιπους τομείς, οι κυβερνητικοί θεσμοί έχουν γίνει πιο αδρανείς και αργοί. Κάθε θέμα, ακόμη και οι πιο συνηθισμένες καθημερινές υποθέσεις, υπόκειται στην έγκριση του προέδρου, επομένως δεν μπορούν να ληφθούν αποφάσεις σε πολλούς σοβαρούς τομείς.
Σύμφωνα με παρασκηνιακές πληροφορίες, χιλιάδες αρχεία έχουν συσσωρευτεί στο γραφείο του Ερντογάν για έγκριση. Με άλλα λόγια, η τάση του Ερντογάν να «βγάζει θεσμούς» γίνεται μια εμμονή που δεν περιορίζεται στη διπλωματία.
Ο κίνδυνος της «αποθεσμοποίησης»
Ο Simone Kaslowski, πρόεδρος της Τουρκικής Ένωσης Βιομηχανίας και Επιχειρήσεων (TÜSİAD) λέει ότι αυτή η κατάσταση, την οποία αποκαλεί «αποθεσμοποίηση», αποτελεί την πιο κρίσιμη απειλή για την οικονομία. Στην ομιλία του στη συνεδρίαση του Ύπατου Συμβουλευτικού Συμβουλίου του TÜSİAD στις 17 Ιουνίου, ο Kaslowski περιέγραψε την κατάσταση ως εξής: «Έχουμε πολλά προβλήματα, όπως η αποδυνάμωση των θεσμικών μας οργάνων, οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές στη λήψη αποφάσεων και την εφαρμογή τους, καθώς και μια ανεπαρκή διαδικασία διαβούλευσης. Αυτό αντικατέστησε τον μακροπρόθεσμο, προβλέψιμο και επιστημονικό σχεδιασμό στη λήψη αποφάσεων και την εφαρμογή τους”.
«Το κόστος της «αποθεσμοποίησης» αυξάνεται συνεχώς. Με κάθε μέρα που περνάμε, βλέπουμε ακόμα πιο ξεκάθαρα πώς αυτή η κατάρρευση των θεσμών έχει βλάψει σοβαρά τη λειτουργία του διοικητικού μας συστήματος, την ευημερία και την ειρήνη της κοινωνίας μας, καθώς και την εμφάνιση, τη φήμη και την αξιοπιστία της χώρας μας στις αγορές. Ερωτήσεις σχετικά με την αξιοπιστία των επίσημων δεδομένων, την έλλειψη εξουσίας των αρμόδιων φορέων και την αποτυχία τήρησης κριτηρίων βάσει αξιοκρατίας έχουν καταστήσει δύσκολη την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση με τον έξω κόσμο και εμπόδισαν τη μετάβαση σε μια ισχυρή οικονομική προοπτική.