Μια πρώτη αποτίμηση της Συμφωνίας Ελλάδας και Αιγύπτου

Με μια κίνηση ματ που επιτεύχθηκε με μεγάλο κόπο και κόστος για την Ελλάδα, η χώρα μας θέτει εμπράκτως υπό ευθεία αμφισβήτηση το Τουρκολυβικό Μνημόνιο επιτυγχάνοντας, όπως όλα δείχνουν, μετά από περισσότερα από 15 χρόνια δύσκολων διαπραγματεύσεων, την υπογραφή της -έστω και μερικής- οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών με την Αίγυπτο.

Ο Ν. Δένδιας μετέβη αιφνιδιαστικά και με μυστικότητα στο Κάιρο με στόχο την τυπική ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και την υπογραφή της πολυπόθητης συμφωνίας ,η οποία θα αποτελέσει ένα σημαντικό διαπραγματευτικό όπλο της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας και ένα ισχυρό ισοδύναμο τετελεσμένο απέναντι σε αυτό που επιχείρησε η Τουρκία με το τουρκολυβικό Μνημόνιο.

“Έπεσαν” οι υπογραφές μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου για την ΑΟΖ
Ο Ν. Δένδιας, ο οποίος στο τελευταίο ταξίδι του στο Κάιρο στις 18 Ιουνίου, κατά το οποίο συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Σίσι και κατά το οποίο είχε πραγματοποιηθεί συνάντηση των ομάδων εμπειρογνωμόνων, είχε παρουσιάσει μια προωθημένη πρόταση, η οποία ικανοποιούσε πολλές από τις απαιτήσεις της αιγυπτιακής πλευράς. Από εκείνη την στιγμή υπήρξε ανταλλαγή παρατηρήσεων και αντιπροτάσεων μέχρις ότου υπάρξει σύγκληση αργά χθες το βράδυ, οπότε φάνηκε ότι η Συμφωνία είναι κοντά και άναψε έτσι το πράσινο φως για την μετάβαση του Ν. Δένδια στην Αίγυπτο.

Είχε προηγηθεί τις προηγούμενες ημέρες και η τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού Κ.Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο Σίσι, καθώς ήταν πλέον προφανές ότι τεχνικά οι διαπραγματεύσεις είχαν εξαντληθεί και απέμενε η πολιτική απόφαση του Αιγύπτιου προέδρου που θα παράκαμπτε τις ανησυχίες, ενστάσεις και προβληματισμούς της γραφειοκρατίας του ΥΠΕΞ.

Αν και δεν έχει γίνει γνωστό ακόμη το πλήρες κείμενο της Συμφωνίας σύμφωνα με πρώτες πληροφορίες η οριοθέτηση έγινε προς ανατολικά μέχρι λίγο πριν τον 27ο Μεσημβρινό (59’ 02. 00’’), καλύπτοντας μόνο την μισή Ρόδο, καθώς θεωρήθηκε ότι δεν θα έπρεπε να αφεθεί εκτός αυτής της πρώτης φάσης οριοθέτησης μόνο το σύμπλεγμα του Καστελόριζου, ενώ προς δυτικά η οριοθετημένη περιοχή φθάνει στον 26ο μεσημβρινό. Έτσι αποφεύγεται η «απομόνωση» του Καστελόριζου στην επόμενη φάση της διαπραγμάτευσης αλλά και δεν δίνεται η εντύπωση ότι το Καστελόριζο εξαιρείται λόγω των αντιδράσεων της Τουρκίας.
Επίσης φαίνεται ότι η γραμμή οριοθέτησης στην πρώτη αυτή φάση διαμορφώθηκε αφού έγινε αρχική χάραξη της μέσης γραμμής με πλήρη επήρεια των νησιών κατόπιν η τελική οριοθέτηση έγινε με διαμοιρασμό της συνολικής θαλάσσιας ζώνης σε ποσοστό 56% για την Αίγυπτο και 44% για την Ελλάδα, με την μετακίνηση δηλαδή της γραμμής οριοθέτησης προς βορρά.

Η Συμφωνία προβλέπει ότι τα δυο μέρη θα συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση ανατολικά του σημείου (27ο 90’’) που σταμάτησε η πρώτη φάση και για οποιαδήποτε αλλαγή θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία και των δυο πλευρών, ενώ γίνεται μετά από απαίτηση των Αιγυπτίων αναφορά και στο ενδεχόμενο συμφωνίας με τρίτο μέρος ..

Η γραμμή οριοθέτησης είναι σε απόσταση σχεδόν 52 ν.μ. νότια της οριοθετικής γραμμής του τουρκολυβικού Μνημονίου και επικαλύπτει πλήρως τις περιοχές που η Τουρκία έχει ήδη σπεύσει να συμπεριλάβει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα και να τις προσφέρει για αδειοδότηση ερευνών στην τουρκική εταιρία ΤΡΑΟ.

Εκ των πραγμάτων πάντως σε αυτή την διαπραγμάτευση με την Αίγυπτο, όπου η ιδέα της μερικής οριοθέτησης ανήκει στην προηγούμενη κυβέρνηση η οποία δια του Ν. Κοτζιά είχε υποβάλει και συγκεκριμένους χάρτες, έχει διαμορφωθεί τελικά μια νέα ελαστική γραμμή που απέχει από την αφετηριακή διαπραγματευτική γραμμή καθώς εκτιμήθηκε και ορθά ότι το ισοζύγιο κόστους – οφέλους από μια τέτοια συμφωνία με την Αίγυπτο έγερνε σαφώς υπέρ της άμεσης σύναψης αυτής της Συμφωνίας.

Η Ελλάδα με την Συμφωνία αυτή η οποία μόλις επικυρωθεί και κατατεθεί στα Ηνωμένα Έθνη θα είναι απολύτως ισχυρή στο διεθνές σύστημα ,σε αντίθεση με το τουρκολυβικό Μνημόνιο του οποίου αμφισβητείται η νομιμότητα σε ότι αφορά όχι μόνο το περιεχόμενο αλλά και την διαδικασία σύναψης και επικύρωσης του από την Λιβυκή πλευρά, θα μπορεί να ξεκινήσει σαφώς πιο ενισχυμένη τις διερευνητικές επαφές με την Τουρκία, η οποία πάντως αναμένεται να αντιδράσει έντονα στην Συμφωνία αυτή.

Η Αίγυπτος χωρίς να χάσει αλλά αντίθετα έχοντας συγκεκριμένα κέρδη από την Συμφωνία αυτή, κάνει μια επιλογή η οποία έχει έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά, καθώς αποτελεί μια ισχυρή απάντηση στην επιθετική ρητορική της Τουρκίας εναντίον της Αιγύπτου και του προέδρου Σίσι αλλά και της ευθείας απειλής του τουρκικού καθεστώτος για την ανατροπή του καθεστώτος Σίσι με όχημα του Αδελφούς Μουσουλμάνους. Και είναι φυσικά σημαντικός παράγοντας και ο τρόπος με τον οποίο η Αθήνα και όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις από το 2010 και μετά χειρίστηκαν με σοβαρότητα και επιμονή το ζήτημα των ελληνοαιγυπτιακών διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.

Η αντίδραση της Τουρκίας όποια μορφή κι αν λάβει δεν θα μπορεί να είναι πειστική στην διεθνή κοινότητα καθώς ουδείς φυσικά, που έχει στοιχειώδη εικόνα του χάρτη, μπορεί να αμφιβάλει ότι η Ελλάδα και η Αίγυπτος έχουν κοινά θαλάσσια σύνορα, όπως επιχείρησε να… αποδείξει το τουρκολυβικό Μνημόνιο.

Πάντως η Τουρκία θα επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί το γεγονός, εφόσον τελικά επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που υπάρχουν, ότι σε μια δεύτερη συνεχόμενη Συμφωνία οριοθέτησης η Ελλάδα πρώτα με την Ιταλία και τώρα με την Αίγυπτο αποδέχεται το σπάσιμο της αφετηριακής διαπραγματευτικής θέσης περί πλήρους επήρειας των νησιών ανεξαρτήτως θέσης η μεγέθους. Και αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο θα βρει μπροστά της η διαπραγματευτική ομάδα στις Διερευνητικές επαφές, αν και προφανώς η συμφωνία με την Αίγυπτο και την Ιταλία δεν αποτελεί προηγούμενο ή «δεδικασμένο» για την διαπραγμάτευση με την Τουρκία ,που η συζήτηση δεν αφορά ένα μικρο νησί όπως τα Στροφάδια ή την Χρυσή και το Κουφονήσι, αλλά μια «αλυσίδα» νησιών με συνέχεια διάταξης στον χάρτη όπως είναι τα Δωδεκάνησα και φυσικά το σύμπλεγμα του Καστελόριζου.

Ένας ακόμη λόγος που καθιστούσε επιβεβλημένη και μάλιστα με επείγοντα χαρακτήρα την επιλογή της σύναψης Συμφωνίας οριοθέτησης με την Αίγυπτο είναι και το ενδεχόμενο σε περίπτωση διαιώνισης της εκκρεμότητας μια καθεστωτική αλλαγή στην Αίγυπτο με επιστροφή στην εξουσία των Αδελφών Μουσουλμάνων να οδηγήσει σε μια πραγματικά καταστροφική για την Ελλάδα εξέλιξη με την υπογραφή Συμφωνίας Αιγύπτου -Τουρκίας που σε συνδυασμό με το τουρκολυβικό Μνημόνιο θα περιόριζε την Ελλάδα σε θαλάσσιες ζώνες ίσες με τα χωρικά ύδατα των νησιών στην ανατολική Μεσόγειο.