Η οικονομική κρίση βαθαίνει και ο Καπιταλισμός πεθαίνει.

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά. Ούτε φυσικά και η τελευταία. Τα ΜΜΕ θα παπαγαλίζουν πάλι για την απληστία των τραπεζών, για την επόμενη μεγάλη κρίση του Ευρώ, τα έκτακτα Eurogroup, τους τσακωμούς… με όλα αυτά να βρίσκονται μόλις λίγους μήνες μακριά. Όσο και οι βαθυστόχαστες -και αιωνίως αφελείς- αναλύσεις για το τέλος του Καπιταλισμού. Το συστημικό αφήγημα είναι πως “οι οικονομικές πιέσεις που ζούμε είναι σχεδόν αποκλειστικό απότοκο του πολέμου στην Ουκρανία και των δυτικών κυρώσεων στην κακή Ρωσία, που προκαλούν τον πληθωρισμό”. Αυτό τους βολεύει!!

Όμως δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Το οικονομικό τους σύστημα ασθενεί ήδη, πολλά-πολλά χρόνια. Υπο-παραγωγή, χαμηλοί μισθοί και τοποθέτηση κεφαλαίων σε εξαιρετικά βραχυπρόθεσμα και συχνά αντι-παραγωγικές επενδύσεις συνέθεταν το σκηνικό από το 2008 μέχρι και την πανδημία.

Το σύστημα κρατούνταν όρθιο σχεδόν αποκλειστικά χάρη σε τεράστιες ποσότητες χρήματος που τύπωναν και διοχέτευαν οι κεντρικές τράπεζες στην αγορά. Το φρεσκοτυπωμένο χρήμα ήταν κυριολεκτικά το μόνο οξυγόνο της παγκόσμιας οικονομίας. Σε αντίθεση με την θεωρία, δεν έγινε ποτέ πληθωριστικό. Αυτό ήταν το μεγάλο δώρο της παγκοσμιοποίησης, ο χαμηλός πληθωρισμός ακόμα και όταν τυπώνανε μαζικά χρήμα από τον αέρα.

Όμως η παγκοσμιοποίηση σταμάτησε, λίγο λόγω νευρικών κυβερνήσεων και πολύ λόγω πανδημίας. Το τελευταίο μέρος αυτών των χρημάτων διοχετεύτηκε κατευθείαν στους καταναλωτές. Μαζί με τις πιέσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις αρρυθμίες στην Κίνα, ο πληθωρισμός ανέβηκε για πρώτη φορά τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ακόμα και τότε, οι αναλυτές πίστευαν πως οι τιμές θα πέσουν. Οι καταναλωτές άλλωστε, είναι πολύ πιεσμένοι και δεν ξοδεύουν αδιάκριτα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, έδωσε το τελικό χτύπημα σε ένα ετοιμόρροπο σύστημα, εκτοξεύοντας τις τιμές των βασικών αγαθών.

Ο πληθωρισμός με την σειρά του έφερε άνοδο των επιτοκίων και απότομο σταμάτημα για το τύπωμα χρήματος. Και έτσι το οξυγόνο κόπηκε. Τα χρηματιστήρια ήδη καταρρέουν. Το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ προβλέπουν ότι η ανάπτυξη από τα περσινά (χαμηλά λόγω Covid) επίπεδα θα είναι πολύ χαμηλή και για πολλούς καταναλωτές θα μοιάζει σαν ύφεση. Επειδή μεγάλη μερίδα του πληθυσμού ζει με χαμηλούς μισθούς, ακόμα και αν το ΑΕΠ δεν γράψει τεχνικά ύφεση, αυτοί θα την νιώσουν στο πετσί τους.

Η κρίση θα συνεχίσει, κατά πάσα πιθανότητα, να βαθαίνει τους επόμενους μήνες. Οι αδύναμες δομές που διατηρήθηκαν και οι αγορές που υπερθερμάνθηκαν λόγω φτηνού χρήματος, όπως είναι το Ευρώ ή η αγορά ακινήτων, θα αντιμετωπίσουν μεγάλες πιέσεις. Τα πρώτα ντόμινο είναι έτοιμα.

Ο μοντέρνος Καπιταλισμός πέθανε πρώτη φορά το 1971, όταν η Αμερική έφυγε από το «στάνταρ του χρυσού», και πλημμύρισε την αγορά με πληθωριστικά δολάρια. Τελικά το σύστημα σώθηκε με το να περάσει το ρίσκο από τα νοικοκυριά στις εμπορικές τράπεζες.

Ξαναπέθανε το 1997-2002. Τότε που οι κρίσεις, από τον ‘Ασιατικό πυρετό’ μέχρι την φούσκα της τεχνολογίας και τους Δίδυμους Πύργους διαδέχονταν η μία την άλλη. Ότι ρίσκο απέμεινε στην αγορά, πέρασε επίσης στις τράπεζες. Αυτές δεν μπόρεσαν να σηκώσουν το βάρος. Κατέρρευσαν το 2008, σημειώνοντας το τρίτο τέλος του Καπιταλισμού. Το ρίσκο πέρασε πλέον από τις εμπορικές τράπεζες στις Κεντρικές Τράπεζες και στις κυβερνήσεις.

Τώρα, οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν πλέον να σηκώσουν όλο αυτό το ρίσκο, που έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο κουβάρι χρέους. Το 1980, το παγκόσμιο χρέος σαν ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ ήταν 100%. Πλέον είναι 360%. Αυτός, ο «τέταρτος θάνατος» του καπιταλισμού, σημειώνει το τέλος της δύναμης των Κεντρικών τραπεζών αλλά και των εθνών-κρατών να διαχειριστούν το ρίσκο της αγοράς.

Στην πραγματικότητα ο Καπιταλισμός έχει πεθάνει πολλές φορές στο παρελθόν. Πάντα βρίσκει ένα τρόπο να αναγεννηθεί. Αυτό γίνεται γιατί, σε αντίθεση με αυτά που έγραφε ο Μαρξ, ο Καπιταλισμός δεν είναι σύστημα. Το αντίθετο. Ανεξέλεγκτος, είναι ένα χάος από φούσκες και κρίσεις, και διαρκή και αδιάκριτη αναδιανομή πλούτου. Ειδικά από τον 20ο αιώνα που η οικονομία εκδημοκρατίστηκε.

Ο Καπιταλισμός είναι η ζούγκλα που δημιουργείται από ένα βασικό ανθρώπινο ένστικτο, την ανθρώπινη πεποίθηση πως η ιδιοκτησία είναι το κλειδί για την ευτυχία. Σύστημα είναι αυτό που βάζουμε γύρω του, έτσι ώστε η πολιτεία να ελέγξει, λίγο ή πολύ, τις συνέπειες αυτής της πεποίθησης. Όσο περισσότερο σύστημα, τόσο λιγότερες, θεωρητικά, οι κρίσεις.

Ο κομμουνισμός/σοσιαλισμός είναι το σύστημα που θέλησε να αφαιρέσει την ιδιοκτησία από το άτομο και να την δώσει στο κράτος. Απέτυχε. Δεν μπόρεσε να φέρει τον άνθρωπο σε ένα επίπεδο που δεν θα ήθελε ιδιοκτησία, και πέθανε μετά από 70 αποτυχημένα χρόνια.

Ο Καπιταλισμός όμως είναι τόσο ζωντανός σήμερα, μετά από δεκάδες «θανάτους», όσο ήταν και το 1602, όταν η Ολλανδική Εταιρία των Δυτικών Ινδιών έγινε η πρώτη που εξέδωσε μετοχές για το κοινό. Ακριβώς γιατί δεν είναι σύστημα, αλλά επιθυμία. Όμως χρειάζεται πάντα ένα σύστημα γύρω του. Το προηγούμενο αυτό του Καπιταλισμού που ζούσε υποβοηθούμενος από τις Κεντρικές Τράπεζες πέθανε όταν ανέβηκε ο πληθωρισμός.

Οι επόμενοι μήνες, ίσως και χρόνια, θα είναι χρόνος δύσκολος, αβέβαιος και ακριβός, καθώς οι επενδυτές, οι αγορές, οι τράπεζες, τα κράτη, οι επιχειρήσεις και τελικά οι καταναλωτές θα αναζητούν ένα «νέο παράδειγμα», την επόμενη ενσάρκωση του Καπιταλισμού.

Το τέλος της ευημερίας στη Δύση και η εξέγερση κατά της «νεοφεουδαρχικής» ελίτ.

Έρχονται πρωτοφανείς κοινωνικές αναταραχές.

Το ψεύτικο αφήγημα της ευημερίας των δυτικών ελίτ και η επικείμενη εξέγερση των δουλοπάροικων.

Το μεταπολεμικό κοινωνικό μοντέλο της Δύσης και της φιλελεύθερης δημοκρατίας βασίστηκε στην πολιτική και οικονομική παρουσία μίας πολυπληθούς, εύρωστης οικονομικά μεσαίας τάξης, σε συνθήκες πρωτοφανούς ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας με βάση το λεγόμενο «σοσιαλδημοκρατικό συμβόλαιο». Η κοινωνία αυτή συμβατικά απεικονίστηκε σε μια ωοειδή μορφή, ένα «αυγό» – ένα μικρό ποσοστό της ελίτ στην κορυφή, ενώ στη βάση ένα μικρό ποσοστό των κοινωνικά αποκλεισμένων και στη μέση μια ευμεγέθης και σύνθετα διαστρωματωμένη μεσαία τάξη.

Το κύριο χαρακτηριστικό της εξέλιξης που λαμβάνει χώρα μπροστά στα μάτια μας, είναι η ρευστοποίηση της μεσαίας τάξης σε ένα πλαίσιο καθοδικής κοινωνικής κινητικότητας, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει στην αλλαγή του οικονομικού και πολιτικού υποδείγματος στις λεγόμενες δυτικές δημοκρατίες μετά το ξέσπασμα σοβαρών κοινωνικών κρίσεων στο επόμενο διάστημα. Το επικείμενο πληθωριστικό σοκ και η ενεργειακή κρίση για αποτελέσουν τους καταλύτες για αυτές τις εξελίξεις.

Η «φούσκα» της ελίτ – Όλα είναι ρόδινα…

Την ίδια ώρα, για την οικονομική ειδησεογραφία και τους συμβατικούς οικονομολόγους το μέλλον προδιαγράφεται ρόδινο: χάρη στην επέκταση της «πράσινης» ενέργειας όπως η αιολική και η ηλιακή, το σχετικό κόστος βαίνει μειούμενο, οι… μπαταρίες θα τροφοδοτούν τη νέα παγκόσμια οικονομία, γινόμαστε εξυπνότεροι με την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) – οι μισθοί επιτέλους μεσοσταθμικά αυξάνονται, ο πληθωρισμός μειώνεται, τα οικονομικά των νοικοκυριών και τα εταιρικά κέρδη είναι ισχυρά, τα «βουνά» χρέους δεν αποτελούν ακόμη πρόβλημα και το ΑΕΠ αυξάνεται.

Όλες αυτές οι «θετικές ειδήσεις» υποστηρίζονται από στατιστικά στοιχεία, φυσικά, αλλά υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα: τα «παπαγαλάκια» της ψεύτικης ευμάρειας ζουν σε μια «φούσκα» με τους ομοϊδεάτες τους της παγκόσμιας ελίτ που είναι απομονωμένοι από τις «νεοφουδαρχικές» πραγματικότητες της ζωής στον πραγματικό κόσμο την οποία βιώνουν οι πολίτες. Έξω από την «φούσκα» των πλούσιων, προστατευμένων ελίτ που παράγουν τα στατιστικά στοιχεία και τις «ειδήσεις», η παγκόσμια οικονομία είναι εντελώς, βιώνει ένα πραγματικό χάος – και το ίδιο ισχύει και για την αμερικανική οικονομία που είναι ηγεμονική για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Τι σημαίνει νεοφεουδαλισμός;

Αναφέρεται σε ένα κοινωνικο-οικονομικό σύστημα, δομικών κοινωνικών αντιθέσεων που έχει διαχωρίσει την κοινωνία σε δυο κυρίαρχα στρώματα: σε ένα στο οποίο μια «αριστοκρατία» κατέχει την συντριπτική πλειοψηφία του πλούτου και συγκεντρώνει τη μερίδα του λέοντος του παραχθέντος εισοδήματος, και χρησιμοποιεί αυτή την οικονομική κυριαρχία για να αγοράσει πολιτική και επικοινωνιακή κυριαρχία. Ο μηχανισμός διακυβέρνησης στο πλαίσιο αυτού του νεοφεουδαλισμού προστατεύει και επιβάλλει την κυριαρχία των ελίτ. Τα καρτέλ και τα μονοπώλια ασκούν απρόσκοπτα τον έλεγχο των τιμών και την εκμετάλλευση των παραγωγικών δομών, τα φορολογικά έσοδα ρέουν ελεύθερα στα καρτέλ, η οικονομική ελίτ λαμβάνει φορολογικές ελαφρύνσεις όπως στα οικογενειακά καταπιστεύματα κ.λπ.

Οι νέοι δουλοπάροικοι.

Με άλλα λόγια, «στην αγορά» το παιχνίδι είναι «στημένο» και η κυβέρνηση διατηρεί το status quo χάριν της ελίτ. Οι νέοι «δουλοπάροικοι» και οι παραγωγοί του πρωτογενούς τομέα, που κατέχουν ένα μικρό κομμάτι της μερίδα των εισοδημάτων, μοχθούν για να πλουτίσουν τους «αριστοκράτες» ιδιοκτήτες του κεφαλαίου. Τα κύρια περιουσιακά τους στοιχεία – το σπίτι της οικογένειας και οι κινητές αξίες – είναι στην πραγματικότητα ροές εισοδήματος για τους πλούσιους που εισπράττουν τους τόκους των στεγαστικών δανείων και των προσωπικών δανείων που καταβάλλουν ανελλιπώς οι δουλοπάροικοι.

Η βασική δυναμική του νεοφεουδαλισμού είναι η αύξηση του μεριδίου του πλούτου από τους ήδη πλούσιους και όλοι οι άλλοι βλέπουν το πενιχρό μερίδιό τους να μειώνεται. Όπως δείχνουν τα διαγράμματα, η συντριπτική πλειονότητα των οικονομικών κερδών που προκύπτουν από την οικονομία των ΗΠΑ ρέει στο κορυφαίο 0,1% των νοικοκυριών. Το μερίδιο του κορυφαίου 1% έχει αυξηθεί κατά 40% .ενώ το μερίδιο του πλούτου του κατώτατου 50% έχει υποχωρήσει στο 3%–ουσιαστικά θόρυβος σήματος.

Η κοινωνική κινητικότητα περιορίζεται στον περιστασιακό δουλοπάροικο που εισέρχεται στην τάξη των τεχνοκρατών, το κορυφαίο 5% που υπηρετεί δουλικά τα συμφέροντα της οικονομικής αριστοκρατίας. Αυτή η τάξη ζει σε μια αυτόνομη, προστατευμένη φούσκα: ένας κόσμος προνομίων, οικιστικοί θύλακες, κοσμοπολιτισμός και ούτω καθεξής

Η ζωή είναι ωραία μέσα στην «φούσκα» που γιατί δεν υπάρχει καταυλισμός αστέγων ή μεταναστών ένα τετράγωνο μακριά, άφθονη ρευστότητα και τεράστια σε αξία περιουσιακά στοιχεία –401.000, ομόλογα από οικογενειακά funds και ενοικιαζόμενα ακίνητα, υψηλές συντάξεις και άλλες αμοιβές, εταιρικά δικαιώματα προαίρεσης μετοχών και ούτω καθεξής — αυξάνεται έξυπνα, έτος μετά από χρόνο και δεκαετία μετά από δεκαετία.

Οι παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών.

Το γεγονός ότι όλη αυτή η διεύρυνση του πλούτου είναι αποτέλεσμα μίας άνευ προηγουμένου παρέμβασης της κεντρικής τράπεζας παραμένει εκτός δημοσιότητας. Όπως σημειώθηκε, ο ρόλος του κράτους και της κεντρικής τράπεζας είναι να διατηρήσουν το status quo των ήδη πλούσιων αυξάνοντας το μερίδιό τους στον εθνικό πλούτο και το εισόδημα και φορτώνοντας περισσότερο (το πολύ κερδοφόρο) χρέος στους δουλοπάροικους. (το διάγραμμα χρέους για τα φοιτητικά δάνεια είναι χαρακτηριστικό)

Έξω από την προνομιακή φούσκα των τεχνοκρατών, το μερίδιο των μισθών στην οικονομική παραγωγή έχει απογυμνωθεί από την αριστοκρατία εδώ και 45 χρόνια. Το κόστος στέγασης, υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, εξυπηρέτησης του χρέους, χρήσης οχημάτων, δημόσιων συγκοινωνιών, παιδικής μέριμνας και άλλων βασικών αγαθών αυξάνεται στα ύψη. Οι μισθοί έχουν ισοπεδωθεί (ή συρρικνωθεί σημαντικά όταν μετράται σε μονάδες αγοραστικής δύναμης) ενώ το ενοίκιο αυξάνεται σταθερά, καταβροχθίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα των δουλοπάροικων.

Μέσα στην φούσκα της τάξης των τεχνοκρατών, όλα δείχνουν ευοίωνα. Η τεχνητή νοημοσύνη θα ενισχύσει τα κέρδη, η ενέργεια θα γίνεται φθηνότερη και πιο άφθονη, και ούτω καθεξής. Η εναλλακτική ενέργεια φαίνεται φθηνή μόνο επειδή έχει αγνοηθεί (δηλαδή εξωτερικεύεται για το σύνολο της οικονομίας) όλο το κόστος της διατήρησής της και αυτές οι μέτριες προσθήκες στην τεράστια κατανάλωση υδρογονανθράκων δεν αντικαθιστούν στην πραγματικότητα τους υδρογονάνθρακες, απλώς προσθέτουν περισσότερη ενέργεια προς κατανάλωση.

Ο λογαριασμός είναι υψηλός: Χιλιάδες παλαιές λεπίδες ανεμογεννητριών συσσωρεύονται στο Δυτικό Τέξας Τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται από τους οικονομολόγους της ελίτ κρύβουν τα σημαντικά προβλήματα με την ηλιακή ή αιολική ενέργεια. Με άλλα λόγια, οι συμβατικοί οικονομολόγοι και οι άλλοι τεχνοκράτες διατηρούν την προνομιακή τους φούσκα προσκολλώνται σε μια παραληρηματικά αποκομμένη εικόνα για τον πραγματικό κόσμο.

Υπάρχει πάντα μια σωρεία ακαδημαϊκών μελετών ή πορισμάτων δεξαμενών σκέψης / εταιρικών εκθέσεων για να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη στη «φούσκα», ότι όλα είναι υπέροχα, επειδή δημιουργούνται θετικά αφηγήματα που αφήνουν ανέγγιχτη τη νεοφεουδαλική δομή στην κύρια βιομηχανία της τάξης των τεχνοκρατών.

Η Taylor Swift κέρδισε ένα δισεκατομμύριο δολάρια!

Το OnlyFans συγκέντρωσε 5 δισεκατομμύρια δολάρια!

Οι μετοχές ανεβαίνουν!

Όλα είναι υπέροχα!

Το νέο πολιτικό αφήγημα.

Αυτό που δεν είναι δυνατόν να ενσωματωθεί στο «θετικό πολιτικό αφήγημα» της ελίτ είναι η πραγματικότητα των κοινωνικών αντιθέσεων τις οποίες αναμένεται να χρησιμοποιήσουν ως πολιτικό όπλο κινήματα βάσης που στηρίζονται σε ένα άλλο πλαίσιο αξιών, όπως η εθνική ταυτότητα και η προάσπιση της ατομικής ελευθερίας έναντι της προσπάθειας παγκόσμιας επιτήρησης και ελέγχου των κοινωνιών.

Η Πτώση του Παγκόσμιου Συστήματος: Για ποιον πράγματι χτυπά η καμπάνα;

Τον Οκτώβριο του 1990, ο Αντρέι Φούρσοφ έδωσε μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Ένας από τους παρόντες τον ρώτησε σαρκαστικά: «Δεν νομίζετε ότι χτυπάει το καμπανάκι για τον κομμουνισμό;» Του είπε ότι ο John Donne είχε ένα ποίημα όπου υπάρχει ένας στίχος τον οποίο ο Χέμινγουεϊ χρησιμοποίησε ως επιγραφή: «Ποτέ μην ρωτάς για ποιον χτυπά η καμπάνα. Η καμπάνα χτυπάει για σένα!» Εννοεί ότι η καταστροφή του Σοβιετικού συστήματος είναι η αρχή του τέλους του συστήματός σας, (Καπιταλισμός) σε 10-15 χρόνια. Το κοινό γέλασε… Αλλά το 2008 ήρθε πραγματικά η κρίση. Η κρίση που είχε προβλεφθεί στην Δύση στις αρχές της δεκαετίας του ’80.

Και τώρα τίθεται το ερώτημα, για ποιον πράγματι χτυπά η καμπάνα; Χτυπά για το υπάρχον παγκόσμιο σύστημα. Και αν η Ρωσία παραμείνει διανοητικά, οικονομικά και κοινωνικά μέρος αυτού του κόσμου σε μια τόσο χαλαρή μορφή, τότε η καμπάνα θα χτυπήσει και γι’ αυτήν. Ένα άλλο πράγμα είναι ότι, αν η Ρωσία δεν ήταν μέρος αυτού του κόσμου, αλλά ήταν, ας πούμε, ένα σοσιαλιστικό σύστημα από μόνο του, όλα θα ήταν διαφορετικά. Όπως αναμενόταν στις αμερικανικές προβλέψεις των αρχών της δεκαετίας του ’80.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Reagan διέταξε προβλέψεις για τα επόμενα 15 χρόνια από τρεις ομάδες οικονομολόγων. Και κατέληξαν σε απολύτως πανομοιότυπα συμπεράσματα, και στην συνέχεια μαζί συνόψισαν το συνολικό αποτέλεσμα. Οι προβλέψεις είχαν ως εξής: επίκειται κρίση «δύο ραβδώσεων» -1987-1992/93. Η παραγωγή στο καπιταλιστικό τμήμα μειώνεται κατά 20-25%, στο σοσιαλιστικό κατά 10-12%.

Το πολιτικό αποτέλεσμα όλης αυτής της υπόθεσης για την Δύση είναι η άνοδος στην εξουσία των κομμουνιστών στην Ιταλία και την Γαλλία, μόνοι τους ή σε μια συμμαχία αριστερών δυνάμεων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο επιστρέφει η Εργατική Αριστερά (Φαμπιανιστές). Και στις ΗΠΑ δεν επιστρέφει κανείς πουθενά, αλλά εμφανίζονται ταραχές μαύρων σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Για το Σοβιετικό σύστημα η πρόβλεψη ήταν διαφορετική: θα περνούσε μέσα από αυτή την κρίση πολύ πιο εύκολα. Αλλά προέκυψε αυτό που έγινε. Ο Καπιταλισμός δεν χτίστηκε, αλλά υποφέρουμε από τα έλκη του… δόξα τω Θεώ. Οι άνθρωποι που έχτισαν, στην καλύτερη περίπτωση, τον εγκληματικό Καπιταλισμό υποφέρουν από τις πληγές του Παγκόσμιου Καπιταλισμού.

Προφανώς, αυτή η περίοδος στην ιστορία της ανθρωπότητας, η οποία χαρακτηρίστηκε από ταχεία ανάπτυξη, τελειώνει για πάντα. Εννοώ την τεχνική ανακάλυψη, η οποία, υπό όρους, κινήθηκε από τα μέσα του 18ου αιώνα ως την δεκαετία του ’80 του 20ού αιώνα. Πρέπει να ειπωθεί ότι μετά την νεολιθική επανάσταση, η οικονομική ανάπτυξη στην αρχαιότητα, στον Μεσαίωνα, στις ασιατικές κοινωνίες, ήταν 0, 2% ετησίως. Ήταν ένα ασύμπτωτο. Και έγινε ένα απότομο άλμα! Αλλά αυτό το σημαντικό άλμα φτάνει πραγματικά στο τέλος του.

Αυτό δεν σημαίνει ότι αύριο όλοι θα στραφούν σε μια προβιομηχανική οικονομία. Όχι. Αλλά με την έννοια ότι υπάρχει πραγματικά ένα ορισμένο όριο. Κατ ‘αρχήν, αυτό δεν είναι κάτι νέο για εκείνους που κάποτε, στην δεκαετία του ’60, ακολούθησαν τα συνέδρια στο Byurakan της Αρμενίας, αφιερωμένα στην αναζήτηση εξωγήινων πολιτισμών. Υπήρξε πολλή συζήτηση για το αν είμαστε μόνοι στο σύμπαν. Και βασικά οι απόψεις του Stanislav Lem και του αστρονόμου Shklovsky συγκρούστηκαν. Ο Lem υποστήριζε ότι «είμαστε μόνοι», ενώ ο Shklovsky είχε την αντίθετη άποψη, «όχι, δεν είμαστε μόνοι».

Αλλά ο Kardashov, ο οποίος δημιούργησε την δική του τυπολογία εξωγήινων πολιτισμών, βρήκε μια τρίτη λύση. Είπε ότι «είμαστε μόνοι με την έννοια ότι η τεχνική φάση οποιουδήποτε πολιτισμού δεν μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα».

Το υποθετικό σχέδιό του είναι πολύ σημαντικό για μας τώρα, για τις προοπτικές ανάπτυξης του γήινου πολιτισμού και του μετακαπιταλιστικού συστήματος. Όπως είπε ο ίδιος ο Kardashov, το σύγχρονο σύστημά μας –καπιταλισμός/σοσιαλισμός από κοινού– χρησιμοποιεί μόνο το 0,16 του ενεργειακού δυναμικού του πλανήτη. Και δεν υπάρχουν πρακτικά προοπτικές για την χρήση μεγαλύτερου ποσοστού. Αυτό δεν σημαίνει ότι η ανάπτυξη σταματά εκεί. Ούτε σημαίνει ότι πρέπει να εφαρμόσουμε την εκδοχή της Λέσχης της Ρώμης και του Schwab. Επειδή ο Schwab, στην πραγματικότητα, με εξαίρεση τον καπιταλισμό των εταίρων, δεν έφερε τίποτα νέο σε σύγκριση με τους απατεώνες από την Λέσχη της Ρώμης.

Σας υπενθυμίζω ότι η Λέσχη της Ρώμης ιδρύθηκε το 1968. Επίσημα δημιουργήθηκε από τρία άτομα –τον Alexander King (Μεγάλη Βρετανία), τον Aurelio Peccei, ο οποίος εκπροσώπησε το Βατικανό, καθώς και τις ελίτ της νότιας Γερμανίας και της βόρειας Ιταλίας και τον Germain Gvishiani, ο οποίος ήταν γαμπρός του Κοσίγκιν και γιος του μοναδικού αναπληρωτή του Μπέρια, ο οποίος δεν πυροβολήθηκε, αλλά του αφαιρέθηκαν μόνο οι επωμίδες και ο βαθμός του.

Η βδελυρή Λέσχη της Ρώμης ήταν ένα από τα μέσα διείσδυσης της σοβιετικής νομενκλατούρας, όταν, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’60, αυτή εγκατέλειψε de facto την ανακάλυψη της πραγματικής οικοδόμησης του κομμουνισμού, –de facto στην ιδεολογία, φυσικά, κανείς δεν το ανέφερε– για το καπιταλιστικό σύστημα. Υπήρχαν δύο οργανωτικοί τρόποι ενσωμάτωσης: η δομή «Δίκτυο» (αλλιώς η «Εταιρεία» του Pitovranov) και η Λέσχη της Ρώμης.

Η μιαρή Λέσχη της Ρώμης ήδη το 68-69 άρχισε να προετοιμάζει την πρώτη έκθεση «Τα όρια της ανάπτυξης» στο μοντέλο του «One World» του Forrester. Και ακόμη και τότε ήταν σαφές για τι είδους μοντέλο επρόκειτο –μείωση της κατανάλωσης, μείωση του πληθυσμού του πλανήτη.

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι το ίδιο διάστημα στην Σοβιετική Ένωση αναπτύχθηκε ένα εναλλακτικό σύστημα. Το 1965 στο Κρατικό Παιδαγωγικό Ινστιτούτο της Μόσχας Λένιν, δημιουργήθηκε ένα εργαστήριο για την ανάλυση της ανάπτυξης συστημάτων («Εργαστήριο Συστημάτων Διαχείρισης Ανάπτυξης Συστημάτων», συντομογραφία «LASURs»). Επικεφαλής ήταν ένα φανταστικό άτομο. Είναι ελάχιστα γνωστός, αλλά νομίζω ότι κάποια μέρα η Ρωσία θα αναφέρει το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα με το όνομα αυτού του ατόμου: Pobisk Kuznetsov (Побиска Кузнецова).

Pobisk Georgievich Kuznetsov (1924-2000) γεννήθηκε στην Ρωσία, στα χρόνια της σοβιετικής “επανάστασης”, με τον πατέρα του καθηγητή φιλοσοφίας και την μητέρα του καθηγήτρια φυσικής.

Ο Kuznetsov έστρεψε την προσοχή του σε επιστημονικές και φιλοσοφικές σπουδές. Τον γοήτευε το πρόβλημα της προέλευσης της ζωντανής ύλης και της ζωής γενικότερα. Πολεμιστής από την φύση του, ο Πομπίσκ αποφάσισε να ιδρύσει την δική του φοιτητική οργάνωση, η οποία σύντομα τράβηξε την προσοχή της KGB. Κατηγορήθηκε για αντισοβιετικές δραστηριότητες και κρίθηκε ένοχος για “τρομοκρατία” και αντεπαναστατική οργάνωση και καταδικάστηκε από στρατιωτικό δικαστήριο σε εγκλεισμό στο Γκούλαγκ, ένα δίκτυο στρατοπέδων αιχμαλώτων πολέμου στην Σοβιετική Ένωση.

Κατά την διάρκεια των δέκα ετών που πέρασε στα σοβιετικά στρατόπεδα εργασίας, ο Pobisk Kuznetsov όχι μόνο μπόρεσε να λάβει μια ασυνήθιστα εντατική και ευρεία επιστημονική εκπαίδευση, αλλά και πραγματοποίησε μερικές από τις πιο πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες του, θέτοντας τις βάσεις για τις μελλοντικές του συνεισφορές.

Ο λόγος για αυτή την παράδοξη συγκυρία ήταν η ιδιότυπη φύση του συστήματος Gulag και το γεγονός ότι μεταξύ των συγκρατουμένων του ήταν πολλοί από τους πιο λαμπρούς επιστήμονες της Ρωσίας, ιδίως κατά την διάρκεια της μακράς παραμονής του στο Μεταλλευτικό και Μεταλλουργικό Συγκρότημα Norilsk στην Σιβηρία, πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο.

Μεταξύ αυτών ήταν: ο ακαδημαϊκός Νικολάι Φεντορόφσκι, ιδρυτής του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Ορυκτολογίας και στενός φίλος και συνεργάτης του Βλαντιμίρ Βερνάντσκι, ο χημικός και πρώην επικεφαλής του χημικού τμήματος του Κόκκινου Στρατού Γιάκοφ Φίσμαν, ο αναλυτικός χημικός Πιοτρ Λεβίν και πολλοί άλλοι. Σε ένα άλλο στρατόπεδο του Gulag, ο Pobisk γνώρισε τον ακαδημαϊκό Vasily Parin, με τον οποίο αργότερα θα συνεργαζόταν σε συστήματα υποστήριξης ζωής για την επανδρωμένη εξερεύνηση του σοβιετικού διαστήματος.

Ο Pobisk επέζησε από την διαβόητα επικίνδυνη ποινική φυλακή Kalargon -την χειρότερη στο Norilsk- και, χάρη στις αξιοσημείωτες ικανότητές του, στάλθηκε στο Πειραματικό Μεταλλουργικό Εργοστάσιο, όπου εργάστηκε σε καθημερινή επαφή με κορυφαίους χημικούς και ορυκτολόγους.

Ενώ εργαζόταν στο Πειραματικό Μεταλλουργικό Εργοστάσιο, ο Pobisk Kuznetsov, έκανε μια κρίσιμη παρατήρηση που διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό το μετέπειτα επιστημονικό του έργο: στον πραγματικό κόσμο – σε αντίθεση με τον εικονικό κόσμο της μαθηματικής φυσικής, όπως αυτός συνήθως γίνεται αντιληπτός- η ύπαρξη και η διατήρηση μιας διαφοράς ή κλίσης δυναμικού (όπως το χημικό δυναμικό) συνδέεται πάντοτε με μια συνεχή ροή ενέργειας και εισροών εργασίας.

Αυτή η παρατήρηση αποτέλεσε αργότερα την βάση για την διερεύνηση από τον Pobisk της συστηματικής διάκρισης μεταξύ εντροπικών και αντιεντροπικών συστημάτων και την μελέτη των νόμων της ανθρώπινης φυσικής οικονομίας.

Μετά την αποφυλάκισή του, ο Pobisk εργάστηκε για κάποιο χρονικό διάστημα σε γεωλογικούς οργανισμούς στο Krasnoyarsk και το Novosibirsk- κι αργότερα εισήλθε και αποφοίτησε από το Πολυτεχνείο.

Το «Εργαστήριο Συστημάτων Διαχείρισης Ανάπτυξης Συστημάτων», συντομογραφία «LASURs» δημιούργησε το δικό τους μοντέλο ανάπτυξης του παγκόσμιου συστήματος. Αν στα όρια της ανάπτυξης υπήρχαν πέντε μεταβλητές και κεφάλαιο, εδώ υπήρχαν 30 μεταβλητές. Και το άτομο που παρακολούθησε και τις δύο εκδοχές είπε ότι το «LaSURs» γράφτηκε από έναν πολύ ισχυρό επιστήμονα και το «The Limits to Growth» γράφτηκε από έναν εξαιρετικό μαθητή. Σύμφωνα με το μοντέλο LaSURs, το σύστημα κινείται σε ένα ασυμπτωτικό καθεστώς, αλλά μπορεί να θρέψει έως και 30 δισεκατομμύρια ανθρώπους.

Ο Kuznetsov μετά από αυτό, συνέχισε να είναι εξαιρετικά ενεργός στην έρευνα, την διδασκαλία και τις εκδόσεις, ενεργώντας ως βασική φιγούρα σε διάφορα “κλειστά” προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ενός είδους σοβιετικού αναλόγου της έννοιας της “φυσικής οικονομίας” του Larouche. Σε αυτό το πλαίσιο, ανέπτυξε μια σειρά από νόμους φυσικοοικονομικής ανάπτυξης, παρόμοιους με το έργο του Lyndon Larouche, αλλά και διαφορετικούς από αυτόν. Οι νόμοι αυτοί περιλαμβάνουν:

“Ο νόμος της οικονομίας του χρόνου”, ή η τάση να μειώνεται ο κοινωνικά αναγκαίος χρόνος για την παραγωγή μοναδιαίων ποσοτήτων οποιουδήποτε δεδομένου αγαθού.

Ο νόμος της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας.

Ο νόμος της αυξανόμενης ζήτησης για κατανάλωση, που σχετίζεται με “τη δημιουργία ενός πλήρως ανεπτυγμένου δημιουργικού ατόμου”.

Συνδέοντας αυτούς τους νόμους με την μέτρηση της οικονομικής ανάπτυξης με την χρήση φυσικών παραμέτρων (ιδίως των χαρακτηριστικών των ενεργειακών ροών στην οικονομία), ο Kuznetsov τόνισε ότι η παραγωγή “νέων δημιουργικών ιδεών” ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από την οικονομική ανάπτυξη, οδηγώντας “τόσο στην αύξηση του υλικού πλούτου όσο και στην αύξηση της πνευματικής δύναμης του ανθρώπινου γένους”.

Από κει και πέρα έλαβαν χώρα μερικά πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Οι ηγέτες των LaSURs κατηγορούνται για σπατάλη χρημάτων. Ο Pobiska Kuznetsov διαγράφεται από το κόμμα και αποκλείεται από το Ινστιτούτο Serbsky. Οι φίλοι του τον βγάζουν από εκεί και κατόπιν επανέρχεται στο κόμμα. Συμβουλεύει τον Αντρόποφ και προβλέπει την κρίση του καπιταλιστικού συστήματος στα τέλη του 20ού αιώνα. Αλλά το κομουνιστικό σύστημα καταστράφηκε. Αυτό συνέβη για έναν απλό λόγο: δεδομένου ότι η σοβιετική νομενκλατούρα ποντάρισε την είσοδό της στον δυτικό κόσμο μέσω της Λέσχης της Ρώμης, όλες οι εναλλακτικές λύσεις έπρεπε να εξαλειφθούν. Επιπλέον, υπήρχε έντονη διαμάχη μέσα στις διάφορες ομάδες της σοβιετικής νομενκλατούρας.

Τι είναι πολύ σημαντικό εδώ; Ότι τα προβλήματα για τα οποία μιλάει ο Schwab είναι προβλήματα του καπιταλιστικού συστήματος. Επιπλέον, η μετάβαση από τον εκθέτη στο ασύμπτωτο σχεδιάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε οι ιδιοκτήτες του καπιταλιστικού συστήματος να μεταβούν ομαλά ως ιδιοκτήτες ενός άλλου συστήματος. Αλλά γι ‘αυτό πρέπει να μειώσουν σημαντικά τον πληθυσμό του πλανήτη. Επιπλέον, αν προηγουμένως αναφέρθηκαν τα δύο δισεκατομμύρια, τώρα μιλούν για μισό δισεκατομμύριο.

Υπάρχει μια πρωτευοντολόγος, η Jane Goodall, η οποία ασχολείται με τις παγκοσμιοποιημένες δομές. Η Goodall είπε πρόσφατα: «Ο πληθυσμός του πλανήτη θα πρέπει να είναι ο ίδιος όπως πριν από 500 χρόνια». Τότε υπήρχαν λίγο λιγότερα από 500 εκατομμύρια.

(Αναζήτησε τα άρθρα: Οι Ταφόπλακες Της Ανθρωπότητας και Η ‘Σ Τ Α Σ Ι’ Τελείωσε)

Ακούγεται συχνά: «Τι μπορεί λοιπόν να κάνει ένας απλός άνθρωπος σε μια τέτοια κατάσταση;» Γεγονός είναι ότι σε μεταβατικές καταστάσεις, όταν το παλιό σύστημα καταρρέει και το νέο δεν έχει ακόμη διαμορφωθεί, η αναγκαιότητα και η τύχη σχεδόν εξισώνονται. Και όταν, σε μια κατάσταση ισορροπίας, μια πεταλούδα κάθεται σε ένα ζύγι, αυτό υπερτερεί. (Διάβασε το βιβλίο “Το βάρος της πεταλούδας) Τότε υπάρχει μια αδρανειακή διαδικασία. Και ακριβώς σε τέτοιες περιόδους που βιώνουμε, πολύ συχνά η εξέλιξη των γεγονότων εξαρτάται από την προσωπική επιλογή κάθε ατόμου.

Και για να αποφασίσεις, πρέπει να έχεις και γ ν ώ σ η και δ ι ά κ ρ ι σ η και Θ έ λ η σ η.

Ως εκ τούτου, επιτρέπω στον εαυτό μου να προσθέσει την τελευταία φράση από το βιβλίο «Οι Καμπάνες Της Ιστορίας»:

«Μόνο η υποκειμενική και ελεύθερη ορθολογική γνώση για την κοινωνία θα διδάξει τους ανθρώπους να μην φοβούνται να χτυπήσουν τις καμπάνες της ιστορίας. Θα μας διδάξει να ζούμε χωρίς ελπίδες ανταμοιβής, επειδή το να είσαι άνθρωπος είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή. Να ζούμε χωρίς ψευδαισθήσεις, γιατί η ζωή, είναι καλύτερη από τις ψευδαισθήσεις. Να ζούμε χωρίς να εξιδανικεύουμε το παρελθόν, χωρίς να παραπονιόμαστε για το παρόν και χωρίς να φοβόμαστε το μέλλον. Το θάρρος να είμαστε και το θάρρος να γνωρίζουμε. Να γνωρίζουμε και να είμαστε άνθρωποι, άνθρωποι ελεύθεροι από την ηττοπάθεια…»

Όλα εξαρτώνται από το άτομο, ειδικά όταν οι κοινωνικοί κόσμοι καταρρέουν και οι Καμπάνες της Ιστορίας ηχούν.